حسن روحانی باز هم رکورد زد!

مجمع عمومی بانک مرکزی امروز صبح در تاریخ سوم مرداد ماه ۱۴۰۰ با ۳ روز تأخیر برگزار شده است. بررسی ها نشان می دهد حسن روحانی در هیچ یک از سال های دوره هشت ساله که بر مسند ریاست جمهوری نشسته است، موفق نشده است تا این مجمع را طبق زمان مشخص شده در قانون تشکیل دهد. بر اساس قانون مجمع عمومی بانک مرکزی باید تا پایان تیر ماه سال بعد برگزار شود. برگزاری مجمع بانک مرکزی از این حیث که به بررسی فعالیت های این نهاد در سال مالی گذشته می پردازد بسیار حائز اهمیت است. به عنوان مثال تعیین نرخ تسعیر ارز وظایف این مجمع است.

رصد ۵ ماموریت در یک نشست سالانه
مجمع عمومی بانک مرکزی سالانه و با ریاست رئیس‌جمهور برگزار می‌شود. وزیر امور اقتصادی و دارایی، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، وزیر صنعت،معدن و تجارت و یک نفر از وزرا به انتخاب هیات‌وزیران از اعضای اصلی مجمع هستند. براساس قانون پولی و بانکی کشور، مجمع عمومی بانک مرکزی دارای ۵ وظیفه اصلی است.

اول: رسیدگی و اظهارنظر نسبت به گزارش وضع بانک که رئیس‌کل بانک به مجمع داده است.

دوم: انتخاب هیات نظار

سوم: تصویب ترازنامه بانک و پیشنهاد تقسیم سود.

چهارم: تصویب گزارش سالانه و عملیات بانک قبل از تقدیم به هیات دولت

و در نهایت، اتخاذ تصمیم نهایی نسبت به نظریات و تصمیمات هیات نظار.

اصولا در مجمع عمومی بانک مرکزی رئیس‌کل بانک مرکزی گزارشی از اهم سیاست‌ها و فعالیت‌های بانک مرکزی و آخرین تحولات اقتصادی ارائه می‌کند. علاوه‌بر این، در این جلسه رئیس‌جمهوری نیز به‌عنوان رئیس مجمع سخنرانی خواهد داشت.  اما برگزاری این مجمع از دو جهت اهمیت دارد. خارجی و داخلی.

اهمیت خارجی مجمع عمومی بانک مرکزی
بررسی سالانه صورتهای مالی در هر بانک یا نهاد اقتصادی بیانگر شفافیت و صداقت در عملکرد آن نهاد است. مهمترین نهاد اقتصادی در هر کشور از جنبه بین المللی بانک مرکزی آن کشور است. بانک مرکزی علاوه بر سکانداری سیاست های پولی ناظر بخش بانکی نیز است.

در دنیای امروز نظام بانکی ریز ساخت تجارت یک کشور را شکل می دهند، بانک مرکزی به عنوان بانک مادر و ناظر بر این بازار در کانون ارزیابی سرمایه گذاران و شرکای خارجی جدید قرار دارد. بنابراین شفافیت عملکرد در این نهاد سبب بالاتر بودن اعتبار بانک نزد بانکها و نهادهای بین المللی و موسسات مالی و مشاوره ای خارج از کشور خواهد شد.

نهایی شدن گزارش ها و صورت های مالی نیازمند برگزاری مجمع است با این حساب برگزاری مجمع  به معنای شفافیت و حسابرسی قوی  بوده که موجب دید مثبت سرمایه گذاران درخارج از کشور شده و میتواند خود آغاز گر بسیاری از مذاکرات بین المللی باشد.

در مقابل در صورتی که به هر دلیلی این نهاد نتواند در موعد مقرر مجمع عمومی خود را برگزار کند به معنای حسابرسی ضعیف، عدم شفافیت و… بوده از اعتبار آن برای معاملات در خارج از کشور کاسته می شود.

اهمیت داخلی مجمع عمومی بانک مرکزی
جنبه اهمیت دیگر این عمل در داخل کشور است. اهمیت داخلی به این معناست که برگزاری مجمع عمومی بانک مرکزی ۳ جز مهم در داخل کشور را تعیین تکلیف میکند.

۱- ارزش گذاری و تجدد ارزیابی های دارایی های خارجی بانک مرکزی:  از لحاظ حسابرسی و مالی در این مجمع ارزش گذاری دارایی و منابع دولتی بر مبنای نرخ ارز رسمی انجام می شود .در حال حاضر که نظام چندگانه ارزی برقرار است و دولت نیز حداقل سه نرخ ارز را به رسمیت می شناسد ۴۲۰۰، قیمت ارز نیما و قیمت ارز سنا مبنای نرخ ارز می تواند تعیین کننده باشد. تاکنون در محاسبات بانک مرکزی این رقم  ۴ هزار و ۲۰۰ تومان بوده است. اما هر تغییری در این مبلغ ارزش ریالی دارایی های خارجی بانک مرکزی را تغییر داده و وضعیت این بانک را در صورتهای مالی خارجی خود تغییر خواهد داد.

۲- تعیین تکلیف مطالبات بانک مرکزی از دولت در قالب تنخواه و …: تغییر در نرخ تسعیر که از لحاظ مالی در این مجمع صورت می گیرد می تواند وضعیت دارایی های ریالی بانک مرکزی را درداخل کشور نیز تغییرداده و موقعیت این بانک را از لحاظ طلبکار و بستانکار بودن جابجا کند. از طرفی مهمترین طرف مالی بانک مرکزی دولت است. برای مثال بالا بردن نرخ تسعیر ممکن است این انگیزه را به وجود آورد که دولت از محل دریافت یا تهاتر مابه التفاوت نرخ تسعیر تعهدات خود با بانک مرکزی یا سایر بانک ها را تسویه کند.این اقدام پیش از این دراواخر دولت محمود احمدی نژاد رخ داد. در آن موقع دولت وقت سعی کرد بخش مهمی از بدهی های خود به بانک مرکزی را از این طریق پاک کند.

۳- سود و زیان بانک مرکزی: از آنجا که گزارش هیات نظار درخصوص ترازنامه و صورت‌های مالی بانک مرکزی تصویب می‌شود. ترازنامه پس از تصویب مجمع عمومی به دولت تسلیم شده و در روزنامه رسمی کشور درج می‌شود.

ترازنامه سالانه بانک مرکزی تعیین کننده شفافیت عملکرد بانک مرکزی بوده و از این حیث تاثیر بسزایی را در اعتبار این نهاد در داخل کشور نیز خواهد گذاشت.

مجمع بانک مرکزی برای بررسی وضعیت این نهاد در سال ۹۹ امروز در تاریخ ۳ مرداد ۱۴۰۰ برگزار شده است. بر اساس قانون پولی و بانکی، تاریخ برگزاری مجمع بانک مرکزی بایستی حداکثر تا پایان تیر ماه صورت گیرد. بر این اساس در سال جاری این مجمع با ۳ روز تأخیر تشکیل شده است. بررسی ها نشان می دهد که حسن روحانی هیچگاه نتوانسته در ۸ سال ریاست جمهوری خود این مجمع را در موعد مقرر و قانونی خود برگزار کند. رکورد دار دیر کرد در برگزاری این مجمع در سال های گذشته به سال ۹۹ با ۷ ماه و ۲۶ روز تأخیر تعلق دارد.

تآخیر در برگزاری مجمع بانک مرکزی در دوره های روسای جمهور پیشین نیز مسبوق به سابقه بوده است اما در سال پایانی دولت ها این مجمع قبل از موعد مقرر برگزار می شده است. برای مثال محمود احمدی نژاد در  سال پایانی دولت خود مجمع عمومی بانک مرکزی را در خرداد تشکیل داد. سید محمد خاتمی نیز در ۳۰ تیر ۱۳۸۴ آخرین مجمع عمومی بانک مرکزی را برگزار کرد.البته در دولت خاتمی میزان بالاترین تاخیر  مربوط به سال ۱۳۸۱ است که ۱۴ آبان برگزار شده است محمود احمدی نژاد نیز گرچه در دولت اول خود با تاخیر ادکی مجمع عمومی بانک مرکزی را برگزار می کرد اما هر چه سال جلوتر رفت روزهای تاخیر نیز بیشتر شد از یک ماه به نزدیک شش ماه.با این حساب حسن روحانی تنها رئیس جمهوری بوده است که حتی یکبار هم تشکیل این مجمع را در موعد زمان قانونی تشکیل نداده است. تا از این حیث رکورد احمدی نژاد در تاخیر را بشکند