یک کارشناس اقتصاد مسکن: از اسب مرده پیاده شویم!

بیت‌الله ستاریان اظهار کرد: بازار مسکن طی حدود ۴۰ سال گذشته ۷۰ تا ۸۰ مرتبه دچار پرشهای قیمتی شده است. قیمت ارز و طلا هم مرتبا بالا رفته اما عجیب است که کسی به ریشه‌یابی معضل توجه نمی‌کند. دلار از ۷ تومان به ۲۵ هزار تومان، سکه از ۷۰ تومان به ۱۲ میلیون تومان و مسکن در شمال تهران از متری ۵۰۰ تومان به بالای ۱۵۰ میلیون تومان رسیده است. علت چیست؟ دولت سازندگی، اصلاحات، احمدی‌نژاد و روحانی قطعا با این دیدگاه نیامدند که قیمت ارز را چند برابر تحویل دولت بعد بدهند.

ضریب هوشی دولتمردان ما از متوسط جهانی بالاتر است اما …

وی افزود: همه دولت‌ها با این ادعا آمدند که می‌خواهیم پول ملی را تقویت کنیم، مشکل مسکن را حل کنیم، شغل به وجود بیاوریم، تورم را کنترل کنیم و سطح رفاه را بالا ببریم. ناتوان هم نبودند؛ ضریب هوشی دولتمردان جمهوری اسلامی از متوسط جهانی بالاتر است. دولت سیزدهم نیز قطعا با نیت خیر آمده و قصد خدمت دارد. اما سوال این است که چقدر می‌توان به تحقق وعده‌هایی مثل کنترل تورم و ساخت سالیانه یک میلیون واحد مسکونی امیدوار بود؟

این کارشناس اقتصاد مسکن، ریشه اصلی معضلات اقتصادی را دخالت دولت در تمام سطوح اقتصادی دانست و گفت: دولت هم می‌خواهد نقش سیاسی و امنیتی داشته باشد و هم اقتصاد و تجارت را در اختیار بگیرد؛ در حالی که این دو موضوع در تعارض با یکدیگر هستند. یک ضرب المثل سرخ‌پوستی می‌گوید باید از اسب مرده پیاده شد. حالا یکی می‌گوید من زین قشنگی آورده‌ام، یکی می‌گوید من شلاق خوبی دارم. اقتصاد دولتی مثل اسبی مرده‌ ای است که حرکت نمی کند. ته چنین اقتصادهایی بن‌بست است و اگر آقای رئیسی مسیر خود را تند برود زودتر به بن‌بست می‌رسد.

دولت انحصار و امضاهای طلایی در اختیار دارد

ستاریان تاکید کرد: یک بار برای همیشه تکلیف را مشخص کنیم که آیا اقتصاد ما دولتی است یا خصوصی؟ چرا دولت باید انحصار و امضاهای طلایی در اختیار داشته باشد. چرا باید همه معادن زیر یوق دولت باشد و مردم از آن بی‌ بهره بمانند؟ نقش باید نقش حاکمیتی و تسهیلگری داشته باشد و مالیات بگیرد. دولت ما هم دولت است هم تاجر و هم تولیدکننده. شهروندان وقتی پای صندوق رای می روند دولت انتخاب می‌کنند نه تاجر.

وی با بیان اینکه در سیستم اقتصاد دولتی مسئولیتهای سنگین به راحتی در اختیار افراد قرار می گیرد گفت: در دنیا وقتی می‌خواهند مدیر یک پالایشگاه را انتخاب کنند با وسواس، سوابق و تخصص فرد را ارزیابی می‌کنند و نهایتا فردی با دهها سال تجربه را در راس آن مجموعه قرار می‌دهند. اما در ایران با یک یادداشت، مدیرعامل فلان پالایشگاه منصوب می‌شود. می‌آییم یک نفر را بر اساس وجوه سیاسی و غیره، بالای سر تولید و تجارت کشور می‌گذاریم.

این کارشناس اقتصاد مسکن با بیان اینکه نیمی از اقتصاد کشور در صنعت ساختمان قرار دارد گفت: ما هنوز به اهمیت بخش مسکن در اقتصاد ملی پی نبرده‌ایم. بیش از ۵۰ درصد مردم در مشاغل و حرفه‌های مختلف به نوعی به بخش مسکن مرتبط هستند. بنابراین بخش مسکن از جنبه های فنی، اقتصادی و اجتماعی دارای اهمیت است. اما برای چنین حوزه سنگینی فقط یک معاونت در وزارت راه و شهرسازی ایجاد کرده‌ایم و انتظار داریم بخش مسکن که نیمی از اقتصاد کشور را شامل می شود مدیریت کند. نقش وزارت اقتصاد در بازار مسکن چیست؟ تقریبا هیچ نقشی ندارد. در حالی که مهمترین عامل نوسانات بازار مسکن، تاثیرپذیری از تلاطمات اقتصاد کلان است.

به گفته ستاریان، این اقتصاد و حکمرانی که با چسب دوقلو به هم چسبانده‌ شده مرده است. هر کاری هم بکنید نتیجه‌اش بهتر از آنچه امروز می‌بینیم نخواهد شد. اگر تمام نخبگان جهان را هم در این ساختار اقتصاد تماما دولتی جمع کنیم کاری از پیش نمی‌برند. طی چهار دهه خروجی این اقتصاد، تورم مسکن، دلار، طلا و بورس بوده و اگر آقای رئیسی می خواهد موفق شود باید این ساختار را تغییر دهد. در آن صورت شاید هشت سال بعد نرخ دلار را با قیمت معقولی به دولت بعدی تحویل دهد و امیدوار باشیم که ۱۰ تا ۱۵ سال آینده توسط دولت آینده اقتصاد کشور در مسیر پیشرفت قرار بگیرد.

وزارتخانه توان کنترل بازار مسکن را ندارد

وی یادآور شد: فکر نکنیم دولتهای قبلی بی‌عرضه بودند. نه اینطور نیست؛ دولتها هیچ فرقی با هم ندارند. هر وزیری در حوزه مسکن بیاید ساماندهی بازار مسکن نه تنها از قدرت او بلکه از قدرت دولت هم خارج است. دولت آقای رئیسی وعده ساخت یک میلیون واحد مسکونی در سال را داده است. آیا دولتهای قبلی به فکرشان نرسیده بود که این تعداد مسکن بسازند؟ می‌خواستند اما نتوانستند چرا؟ به این دلیل که ساخت این تعداد فقط در یک سال به ۴۰۰۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی نیاز دارد؛ یعنی بیش از کل نقدینگی موجود در کشور.

این کارشناس اقتصاد مسکن در تشریح منابع لازم برای بخش مسکن گفت: وقتی می‌خواهید یک میلیون واحد مسکونی بسازید یعنی شما ۱۰۰ میلیون متر مربع خالص باید تولید کنید. ۱۰۰ میلیون متر مربع هم فضای خدماتی، اداری، تجاری، بهداشتی، فضای سبز و غیره درست کنید. هر متر مربع که‌می سازید تقریبا به اندازه هزینه اش باید زیرساخت بدهید آب و برق و گاز و آسفالت و خیابان و محوطه سازی. یعنی به اندازه ۴۰۰ میلیون متر مربع هزینه کنید تا ۱۰۰ میلیون متر مسکن داشته باشید.

ستاریان ادامه داد: اگر برای هر متر دست کم ۱۰ میلیون تومان هزینه کنید به ۴۰۰۰ هزار میلیارد تومان بودجه نیاز خواهید داشت. سوال این است که آیا منابع موجود اجازه اجرای چنین ابرپروژه‌ای را به ما می‌دهد؟ ما حتی ۱۵ ابزار و سیستم مالی که هم‌اکنون در دنیا به کار گرفته می‌شود را در اختیار نداریم. پس باید بر اساس توان و امکاناتمان وعده بدهیم و جراحی اقتصاد را از همین امروز شروع کنیم