بحران خشکسالی از سوریه و عراق تا هند
در حال حاضر از شمال سوریه و عراق گرفته تا هند شاهد بروز خشکسالی جدی هستیم، مطالعات نشان می‌دهد یک‌سوم جمعیت ۷ میلیارد نفری جهان به نوعی با بحران کمبود آب مواجه هستند، در۴۰ سال گذشته مصرف آب در جهان ۱.۵ برابر شده است و به زودی ۲۰ درصد چاه‌های آب جهان خشک می‌شود.
بحران آب چند وقتی است که به یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌ها در ایران و برخی کشورهای همسایه تبدیل شده است.
از یک طرف شاهد وقوع خشکسالی و کاهش شدید نزولات آسمانی هستیم و از سوی دیگر نبود زیرساخت‌ها برای توزیع آب مناسب در کنار بالا رفتن تقاضا در همه حوزه‌ها از شهری گرفته تا کشاورزی و صنعتی، موجب شدت گرفتن بحران شده است.
آب یکی از ارزشمندترین منابع طبیعی است که برای زندگی در زمین، حیاتی است، باوجود آنکه ۷۰ درصد سطح زمین را آب فرا گرفته اما فقط ۲.۵ درصد این آب قابل استفاده و آشامیدن است، به خاطر افزایش قابل توجه جمعیت جهان، تقریبا در اغلب نقاط جهان با کمبود آب مواجه هستیم، هم اکنون جمعیت جهان بیش از ۷ میلیارد نفر برآورد می‌شود و حدود یک سوم از این جمعیت معادل حدود ۲.۵ میلیارد نفر به آب آشامیدنی پاک دسترسی ندارند، حال سؤال اینجاست که با توجه به پیش‌بینی رسیدن جمعیت جهان به ۹ میلیارد نفر در سال ۲۰۵۰ بحران آب چقدر جدی‌تر خواهد شد.
افزایش جمعیت جوامع موجب می‌شود که تقاضا برای آب آشامیدنی و قابل استفاده افزایش یابد و اگر اقدامات پیش‌دستانه برای تامین آب انجام نشود، بدون شک کمبود آب به یکی از بزرگ‌ترین تهدیدات علیه کشورها در آینده تبدیل خواهد شد.
همانطور که قابل پیش‌بینی است افزایش تقاضای آب در جهان موجب شده تا منابع و ذخایر آب رو به کاهش برود، سازمان ملل در برنامه هدف توسعه پایدار ۶ خود، به دنبال تامین آب کافی برای تمام جهان تا سال ۲۰۳۰ است، اما گزارش این سازمان برای سال ۲۰۲۱ نگران‌کننده است.
بر اساس این گزارش که به تازگی منتشر شده است، فقط ۱.۶ میلیارد نفر از جمعیت جهان از لحاظ اقتصادی با کمبود آب مواجه هستند، این بدان معناست که از نظر فیزیکی آب در محدوده آنها موجود است اما به خاطر کمبودهای اقتصادی از نظر زیرساختی شرایط برای دسترسی آنها به آب مهیا نیست.
از سوی دیگر طی ۱۰۰ سال گذشته همواره مصرف آب در جهان افزایش یافته و از سال ۱۹۸۰ تاکنون سالانه یک درصد به مصرف آب جهان اضافه شده است، یا به عبارت دیگر طی ۴۰ سال گذشته مصرف آب در جهان ۱.۵ برابر شده است.
* وقتی کشاورزی ۷۰ درصد آب جهان را می‌بلعد
به طور کلی ۷۰ درصد آب قابل استفاده در جهان صرف بخش کشاورزی می‌شود و همین بخش یکی از اصلی‌ترین عوامل آلاینده آب در جهان به شمار می‌رود، زیرا استفاده از مواد شیمیایی و باقیمانده کودها و برخی مواد ارگانیک موجب می‌شود که منابع آبی آلوده شوند.
با افزایش جمعیت جهان کاهش کیفیت آب به یکی از بحران‌های بین‌المللی تبدیل شده است، در کنار کشاورزی عوامل دیگری نیز موجب گسترش آلودگی در منابع آبی شده که از جمله آنها فاضلاب و پسماندهای صنعتی که وارد رودخانه‌ها می‌شوند، هستند.
در کنار آنچه گفته شد تأثیر پسماندهای بیمارستانی و دارویی نیز به شکلی نگران‌کننده در حال پایین آوردن کیفیت آب در جهان است، خشکسالی، کرونای بعدی که جهان را درگیر می‌کند. اخیرا سازمان ملل هشدار داده که خشکسالی یک مسئله پنهان بین‌المللی است که می‌تواند پس از کرونا بحران بعدی جامعه بین‌الملل باشد.
کارشناسان بر این باورند که خشکسالی غالبا محصول فعالیت‌های انسانی از جمله جنگل‌زدایی در سطح گسترده، از بین بردن خاک، استفاده بیش از حد و نامتعادل از منابع آبی است.
برخی کارشناسان می‌گویند که به زودی ۲۰ درصد چاه‌های آب جهان خشک خواهد شد و دسترسی میلیارد‌ها نفر به آب آشامیدنی از بین می‌رود.
* بحران آب در شمال سوریه، بی آبی شیخ حسین و رود فرات
به گزارش از الجزیره، ابومحمد شیخ حسین، ۷۱ سال از ۸۱ سال عمر خود را در حال کشاورزی روی زمین خود در شمال سوریه بوده است؛ وی می‌گوید: دو سال اخیر بدترین شرایط آبی را در طول عمر خود تجربه کرده است.
به گفته شیخ حسین طی سال‌های گذشته هر کسی هم که از رودخانه فاصله داشت می‌توانست یک چاه حفر کند و به آن برسد، اما حالا هر چقدر بکنند به آب نخواهند رسید.
با توجه به آنکه در منطقه شیخ حسین، کشاورزان دسترسی به منابع آبی را از دست داده‌اند در حال حاضر برای تامین آب فقط به رود فرات وابسته هستند، با این حال برنامه جهانی غذای سازمان ملل اخیرا گزارش داده که سطح رود فرات هم طی سال جاری به شدت پایین آمده است.
حدود ۵ میلیون نفر در شمال سوریه آب مورد نیاز خود برای زندگی را از رود فرات می‌گیرند و برق حدود ۳ میلیون نفر نیز از همین سطح تامین می‌شود.
شیخ حسین می‌گوید: به خاطر پایین آمدن آب سد روی رود فرات وی و خانواده‌اش روزی فقط دو ساعت برق دارند. به دلیل افزایش دما و متعاقبا کاهش بارش سطح رود فرات به شدت پایین آمده است.
یکی دیگر از مشکلات اهالی شمال سوریه سدهای متعددی است که کشور ترکیه روی این رود زده و می‌خواهد مجموعا ۲۲ سد و ۱۹ نیروگاه برقابی را روی دجله و فرات احداث کند.
گفته می‌شود شرایط کمبود آب در شمال سوریه به قدری بحرانی است که سد تشرین که روی فرات زده شده است، فقط ۴۷ سانتیمتر تا رسیدن به کف خود فاصله دارد.
یکی از کارمندان این سد می‌گوید: هر روز یک سانتیمتر از سطح آب سد تشرین کم می‌شود و این بدان معناست که فقط ۴۷ روز دیگر در این سد باقی خواهد ماند.
* بحران آب در همین همسایگی
به گزارش ریلیف وب، کودکان و جوانان در عراق در معرض بیشترین خطر کمبود آب قرار دارند.
یونیسف خواستار اقدام عاجل برای مقابله با بحران کم‌آبی و تبعات آن برای کودکان و جوانان در عراق شده است.
به گزارش یونیسف، عراق از منظر در خطر بودن اقشار آسیب‌پذیر کودکان و نوجوانان در برابر مخاطرات آب و هوایی و خشکسالی در جایگاه شصت و یکم جهان قرار دارد.
سازمان ملل می‌گوید: کمبود آب جوانان و فرزندان آینده عراق را به شدت تهدید می‌کند.
یونیسف معتقد است که نخست باید در زمینه بهبود شرایط آب و هوایی سرمایه‌گذاری کرد و سپس برای جوانان و نوجوانان آموزش‌های کافی در راستای آماده شدن برای آینده فراهم کرد.
* بی آبی در هند
هند ۱۶ درصد از جمعیت جهان را در خود جای داده اما فقط ۴ درصد آب قابل استفاده جهان را در اختیار دارد و گفته می‌شود کمتر از نیمی از جمعیت هند، به آب آشامیدنی سالم دسترسی دارند.
کارشناسان می‌گویند: ۷۰ درصد آب قابل استفاده هند و اغلب رودخانه‌های بزرگ این کشور آلوده هستند.
* راهکار برای تشنگی هندالبته باید گفت که هند بزرگ‌ترین مصرف کننده آب در جهان است و پیش‌بینی می‌شود نبود آب کافی باعث خواهد شد تا سال ۲۰۲۵ معادل ۲۰ درصد از حجم تولیدات کشاورزی این کشور کاهش خواهد یافت.
تصفیه آب و استفاده مجدد از منابع آبی بهترین راهکار برای حل بحران نبود آب در هند است.
کارشناسان می‌گویند: استفاده از تکنیک‌های ذخیره‌سازی آب می‌تواند به این کشور در جلوگیری از بروز کمبود طی سال‌های آینده کمک کند.
تبعات بحران آب در جهان با راهکارهای مختلفی قابل کم‌اثر شدن است که از جمله آنها محدود کردن مصرف آب توسط صنایع و شرکت‌هاست.
از سوی دیگر جهان باید به سمت راهکاری برای تصفیه آب‌های آلوده رفته و با تغییرات آب و هوایی هم مقابله کند. باید توجه داشت که توسعه فناوری‌های جدید در کنار کنترل جمعیت در کشورهای پر جمعیت نظیر هند با ۱.۳۸ میلیارد نفر جمعیت نیز یکی از راه‌های حفظ منابع آبی است. جمعیت هند در طول ۶۰ سال گذشته از حدود ۵۰۰ میلیون نفر به تقریبا ۳ برابر رسیده است.
این کشورها باید قبل از آنکه خیلی دیر شود، به فکر بیفتند و نباید از اقدامات عملی غافل شوند، برای نگه داشتن منابع آبی برای نسل‌های آینده اجرای این سیاست‌ها بسیار ضروری به نظر می‌رسد.
