تحقق امنیت و شفافیت در تجارت با صنعت بلاک‌چین

در حالی که رمزارزها یا ارزهای رمزنگاری‌شده همچنان در حال رقابت برای جا باز کردن در دنیای ارز هستند، فناوری پشتیبان آن یعنی “بلاک‌چین” گام‌های گسترده‌ای در مسیر پذیرش جهانی برداشته است. این فناوری می‌تواند امکان انتقال مطمئن و معتبر داده‌ها و همچنین یک شبکه قابل ردیابی ناگسستنی را فراهم کند که این ویژگی‌ها تنها برای امور بانکی نیست.

به گفته کارشناسان، حوزه بیت‌کوین، رمزارزها و بلاک‌چین هرکدام متفاوت هستند و این فناوری نقاط ضعف و قوت دارد؛ ما به‌عنوان یک کشور در حال توسعه و دارای نیروی متخصص جوان باید از این نقاط قوت استفاده حداکثری کنیم، آن هم در شرایطی که این فناوری روز به‌روز در حال رشد و استقبال عمومی در جهان است. هر چند در نگاه نخست، به‌دلیل ناکافی بودن آشنایی نسبت به رمزارزها این فناوری یک تهدید به شمار می‌آید اما فرصت‌های زیادی نیز در آن وجود دارد؛ از جمله این‌که وابستگی‌ها را کاهش می‌دهد. از این‌رو می‌توان با آگاهی‌بخشی درست، تصمیم‌گیران و حاکمیت را به‌سمت بهره‌مندی از بلاک‌چین هدایت کرد.

صنعت بلاک‌چین نقش بسزایی در ایجاد شفافیت دارد

در این راستا به نقل از فدراسیون فاوا، محمدرضا طلائی -رئیس کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات اتاق ایران- در نشست تخصصی با موضوع «سازوکار استفاده از رمزدارایی برای تجارت خارجی»، با بیان اینکه صنعت بلاک‌چین با رشد سریعی در دنیا در حال حرکت است، گفت: کشورهای بسیاری در حال استفاده از این پتانسیل هستند تا بتوانند با استفاده از این صنعت امنیت و شفافیت خود را افزایش داده و با حذف واسطه‌گری و موانع جغرافیایی، هزینه‌های تجارت خود را کاهش دهند و روند تجارت را تسهیل کنند.

به گفته او،  کشور ما نیز چاره‌ای به‌جز قرار گرفتن در این جریان و همسو شدن با سایر کشورهای دنیا را ندارد. بنابراین باید از ویژگی‌های صنعت بلاک‌چین استفاده کند تا بتواند در بخش تجاری و در زمینه اسناد تجاری هوشمند بهره‌مندی بیشتری را به دست آورد. از این رو از ابتدای دوران کرونا تاکنون ۵۸ برنامه دیجی‌تاک برگزار شده تا بتوان به افزایش نقش ICT در توسعه کسب‌وکارها کمک کرد.

طلائی بر این باور است که در سازمان توسعه تجارت آمادگی صدور پروانه صادراتی برای صادرات فناوری اطلاعات وجود دارد. با این حال نباید ارز حاصل از صادرات فناوری اطلاعات منوط به بازگشت ارز در چرخه سیستم بانکی کشور باشد تا بتوان شاهد صادرات فناوری اطلاعات و محتوای دیجیتال با رقم‌های خرد و در ادامه با رقم‌های چند میلیون دلاری باشیم.

طبق گفته‌های او استفاده از اسناد تجاری هوشمند در آینده نزدیک در دنیا به امری رایج تبدیل خواهد شد. همچنین از صنعت بلاک‌چین در جهت بهره‌مندی از اسناد تجاری هوشمند استفاده خواهد شد. این نوع از قرارداد راه‌حلی است که در آینده رخ خواهد داد.

شرکت‌های بزرگ و کوچک در میزان ایجاد اعتماد و اطمینان متفاوت هستند

احمد صالحی- فعال صادراتی و پژوهشگر اقتصادی نیز با اشاره به کاربرهای قرارداد هوشمند در زمینه توسعه تجارت، گفت: قدرت مانور شرکت‌های SME (شرکت‌های کوچک و متوسط) در مقابل شرکت‌های دولتی بیشتر است، به دلیل اینکه ابعاد بزرگ و قدرت مالی بالایی دارد نمی‌تواند از مزیت چابکی شرکت‌های کوچک برخوردار باشد از طرف دیگر شرکت‌های SME به میزان شرکت‌های بزرگ و دولتی از اعتبار و اعتماد بالایی برخوردار نیستند.

به گفته او، در تجارت بین‌الملل، معاملات تجاری از طریق بازگشایی ال‌سی صورت می‌پذیرد. از این مسیر برای طرفین، یک قرارداد تجاری با اطمینان انجام می‌شود. از این رو مهم‌ترین مزیتی که سبب توسعه تجارت بین‌الملل می‌شود توسط خدمات شبکه بانکی فراهم شده است. در این راستا باید در نظر داشت که تنها مسئله نقل‌وانتقال پول بین طرفین نیست بلکه ایجاد اعتماد و شفافیتی است که از طریق این بستر فراهم می‌شود.

این پژوهشگر اقتصادی همچنین با بیان اینکه بلاک‌چین بستری برای ذخیره داده به صورت امن و غیرمتمرکز است توضیح داد: این موضوع اطمینانی را ایجاد می‌کند که بتوان در این بستر از قرارداد هوشمندی بهره برد که غیر قابل تغییر و با قابلیت اجرای خودکار است این قرارداد برنامه‌ای است که بر اساس منطق اگر و آنگاه نوشته می‌شود به طوری که امکانی را در بستر بلاک‌چین فراهم می‌کند که بتوان تجارتی با اطمینان بیشتری را نسبت به شیوه‌های مرسوم تجربه کرد.

اتریوم؛ بستری برای قرارداد هوشمند

صالحی با بیان اینکه از بین تمامی بلاک‌چین‌های موجود یکی از بهترین بسترهایی که می‌تواند خدمات قرارداد هوشمند را فراهم ‌کند، اتریوم است، با این تفاوت که به کوین اتر ارتباطی ندارد، افزود: اتریوم بهترین نوع خدمات را برای این نوع از قراردادها ارائه می‌کند همچنین از مقبولیت عمومی برخوردار است. از این رو قرارداد هوشمند می‌تواند در کنار مسیر رایج نقل‌وانتقال پول از طریق بانک، ارزش جدیدی را از جمله امنیت، کاهش هزینه، سرعت و روند خودکار پروسه ایجاد کند. قرارداد هوشمند هویت مستقلی دارد که می‌توان به حساب این قرارداد پول واریز کرد اما در تجارت رایج و در نظام بانکی تنها می‌توان برای اشخاص حساب بانکی ایجاد کرد.

او با بیان اتفاقاتی که در مدت پنج ماه گذشته در بانک مرکزی و سازمان توسعه تجارت در زمینه نحوه استفاده از رمزارزها برای واردات و صادرات رخ داده است، گفت: آیین‌نامه‌ها و مصوبات لازم برای استفاده از رمزارزها در زمینه صادرات و واردات به سرانجام رسیده است و روند عملیاتی آن به زودی و به صورت پایلوت اجرایی خواهد شد با این حال روند معامله با استفاده از رمزارز برای واردات در گام اول با استفاده از رمزارز استخراج‌شده خود، در گام دوم استفاده از رمزارز غیر و در گام بعدی استفاده از رمزارز حاصل از صادرات صورت خواهد پذیرفت که پیاده‌سازی روند اجرایی آن نیز در مرحله نهایی قرار دارد و در ادامه به سامانه جامع تجارت متصل خواهد شد. همچنین برای صادرات تدابیری در نظر گرفته شده است که حداقل تداخل را با رویه‌های فعلی داشته باشد.

شرکت‌های کوچک در توفان‌های ارزی دچار مشکل می‌شوند

امیر عابدی- رئیس کمیسیون توسعه صادرات غیرنفتی اتاق ایران نیز در این نشست اظهار کرد: در طول سال‌های اخیر با چالش‌هایی در زمینه انتقال ارز مواجه هستیم با این وجود مصوبه‌ای در سال ۱۳۹۹ توسط هیئت‌وزیران مبنی بر ضوابط ناظر بر چگونگی استفاده از رمزارزهای حاصل از استخراج داخلی توسط واحدهای صنعتی برای پرداخت‌های ارزی در زمینه واردات به تصویب رسید که این مصوبه با موانع قانونی که وجود داشته تاکنون عملیاتی نشده است. تجارت امروز با روند حال حاضر خود با ارزشی برابر صدها هزار میلیارد دلار و از طریق کانال بانکی صورت می‌گیرد و این روش‌های جدید به روند طبیعی تجارت امروز دنیا تبدیل نشدند.

عابدی اشاره کرد: در دو دهه گذشته شرکت‌های بزرگ از قدرت و لابی‌های سنگینی در زمینه مبادلات تجاری برخوردار هستند و به دلیل قدرتی که دارند به آسانی دچار مشکل نمی‌شوند. همچنین باید در نظر داشت که بیش از ۲۰ میلیارد دلار از سهم صادرات کشور، توسط شرکت‌های بزرگ و دولتی انجام می‌شود بنابراین می‌توان گفت که این شرکت‌های کوچک هستند که در توفان تغییرات ارزی و سیاست‌گذاری‌های اشتباه دولت‌ها دچار مشکل می‌شوند.

عدم وجود قوانین و مقررات لازم برای استفاده از رمزارز برای تجارت

وی خاطرنشان کرد: شرکت‌های خریدار و فروشنده نمی‌توانند تجارت خود را در خارج از شبکه بانکی به دلیل وجود مباحثی قبیل شفافیت مالی، حسابداری، مالیاتی و پول‌شویی انجام دهند، افزود: صادرات ایران با کشورهای همسایه و منطقه اوراسیا بیش از ۱۰ میلیارد دلار است با این حال امکان جابه‌جایی پول از طریق رمزارز نخواهد بود و این مبادلات بین طرفین باید از طریق انتقال ارز توسط سیستم بانکی و یا انتقال کالا صورت بگیرد.

عابدی با این وجود می‌توان بخشی از تعهدات ارزی خود را خارج از عرف بین‌المللی و از طریق رمزارز انجام داد؛ بنابراین برای تحقق استفاده از رمزارزها در چرخه مبادلات تجاری، نیازمند وضع قوانین و مقرراتی در کشور و سایر کشورهای دنیا هستیم که به مرور زمان شاهد برداشتن گام‌هایی توسط برخی کشورها در این زمینه هستیم.