مصائب ناتمام قرعه کشی خودرو/ خرید و فروش حواله خودرو رونق گرفت

دو سالی است که شیوه فروش خودرو به صورت قرعه‌کشی، در کشور جریان دارد. اگرچه وزارت صمت در نظر داشت با این شیوه فروش، آشفته‌بازار خودرو را کنترل و عرضه این محصول را به خریداران واقعی اختصاص دهد اما با توجه به اینکه تعداد خودروهای عرضه‌شده در مقایسه با تعداد افراد ثبت‌نام کننده، بسیار کم بوده و فاصله قیمت بازار و کارخانه روز به روز بیشتر می‌شود، قرعه کشی نه تنها تأثیری در شرایط بازار نداشته بلکه بیشتر شبیه به شرکت در بخت‌آزمایی شده است.

فروش خودرو از طریق قرعه‌کشی فقط لفظ ناکارآمد را به دنبال خود نمی‌کشد بلکه زمینه را برای بروز تخلف‌های دیگر نیز فراهم می‌کند؛ به عنوان نمونه با توجه به اینکه بسیاری از مردم عادی توانایی خرید خودروی صفر را ندارند، یکی از مهم‌ترین مباحثی که در این دوره رونق گرفته، خرید و فروش حواله خودرو است. موضوعی که با ورود به سال جدید رنگ و لعاب بیشتری گرفته و در فضای مجازی تبلیغات گسترده‌ای در خصوص خرید و فروش حواله انجام می‌شود؛ معامله‌ای که میلیون‌ها تومان سود را همراه خود دارد.

نکته مهم آنکه هم ایران خودرو و هم سایپا، اعلام کرده‌اند که انتقال امتیاز یا انتقال حقوق ناشی از برنده‌شدن در قرعه‌کشی خودرو، به اشخاص ثالث، ممنوع است. بنابراین خرید و فروش حواله‌های قرعه‌کشی ایران خودرو و سایپا نیز (تا اطلاع ثانوی) غیرقانونی خواهد بود، اما با این حال با توجه به سودهایی که در این مسیر وجود دارد، خرید و فروش حواله حالا تبدیل به یک بازار غیررسمی شده و افراد متعددی در آن ایفای نقش می‌کنند.

اگر خوشبین باشیم، این بازار دو طرف دارد افرادی که پول نقد دارند اما نمی‌توانند برای خرید خودرو ثبت‌نام کنند و گروهی دیگر که ثبت‌نام کرده‌اند اما پول کافی برای تکمیل وجه را ندارند. اینجاست که معامله حواله‌های خودرو، در بازار آزاد، داغ می‌شود. بازاری که در آن «ظاهرا» هم فروشنده حواله خودرو، سود می‌کند و هم خریدار حواله خودرو، به هدفش می‌رسد.

اما اگر واقع بین باشیم حضور دلالان را در این بازار غیررسمی مشاهده می‌کنیم؛ دلالانی که به دلیل وضعیت نامساعد تولید و عرضه خودرو، بازار خودرو را یک بازار پرسود یافته‌اند و از همه راه‌ها برای کسب ثروت بیشتر استفاده می‌کنند و حالا به لطف قرعه کشی‌ها، بیش از پیش نسبت به سودجویی در بازار خودرو اقدام کرده‌اند.

البته کارشناسان اقتصادی معتقدند که نباید همه تقصیرها را متوجه دلالان دانست، چراکه شرایط اقتصادی و تولید کشور، فضا را به سمتی برده که دلالی و سرمایه گذاری‌های بی هدف جذاب‌تر از قبل شود.

استفاده از ابزار مالیات به جای اعمال محدودیت کامل در نقل و انتقال حواله

در این رابطه، رسول سلیمانی کارشناس صنعت خودرو اظهار کرد: اگر محدودیت‌های در رهن بودن سند خودرو را لغو کنند، مردم به جای معاملات غیررسمی که یکی از آنها خرید و فروش حواله است، می‌توانند به صورت رسمی نسبت به انتقال حواله اقدام کنند؛ در واقع در صورت لغو این محدودیت‌ها مردم می‌توانند خودرو را پس از تحویل انتقال دهند یا حتی قبل از تحویل خودرو، حواله را به صورت رسمی منتقل کنند. در این صورت بازار سیاه خرید و فروش حواله مدیریت می‌شود.

وی افزود: البته قصد متولیان از اعمال محدودیت کنترل اوضاع بوده و می‌خواهند ا این ابزار از ثبت نام افرادی که هدفشان خرید و فروش خودرو است جلوگیری کنند، اما تجربه نشان داده که به دلیل بالا بودن حاشیه سود، مردم این محدودیت را نادیده می‌گیرند و هم در قرعه کشی ثبت نام می‌کنند و هم در اغلب موارد، حواله‌ها را می‌فروشند.

سلیمانی تصریح کرد: بنابراین برای برداشتن بازار سیاه باید محدودیت نقل و انتقال حواله خودرو را برداریم و در ادامه برای کنترل سوداگری هم می‌توان از ابزارهای مالیاتی استفاده کنیم؛ یعنی مثلاً اگر افراد در شروع سال اول انتقال را انجام دهند باید مالیات بپردازند.

وی در مورد نحوه خرید و فروش حواله خودرو، گفت: بعضاً وکالت خرید یا فروش داده می‌شود و افراد از هم تضامینی مانند چک و سفته می‌گیرند و یا اینکه به افرادی که اعتماد دارند، حواله را واگذار می‌کنند.

سلیمانی در مورد جرم بودن خرید و فروش حواله‌های ایران خودرو و سایپا، اظهار کرد: من تاکنون ندیده‌ام در این خصوص برخوردی انجام شود چراکه از داده‌های موجود در مراکز ثبت که برای بحث وکالت است برای شناسایی افراد خریدار یا فروشنده حواله استفاده نمی‌شود.

مردم مجبور به حضور در بازار غیررسمی شده‌اند

این کارشناس صنعت خودرو با بیان اینکه خرید و فروش حواله خودرو یک بازار غیررسمی و پرسود است، تصریح کرد: متأسفانه ما مردم را مجبور کرده‌ایم به این سمت بروند و در بازارهای غیررسمی حضور یابند؛ فرد یک کالایی را خریده و به هر دلیلی نیاز دارد بفروشد اینکه جلوی این کار را کامل گرفته‌ایم باعث می‌شود به سمت بازارهای غیررسمی برود.

وی گفت: از سویی دیگر حضور دلالان در این بازار غیررسمی بسیار پررنگ شده است؛ در واقع عده‌ای که در قرعه کشی برنده می‌شوند امکان پرداخت هزینه‌های پیش پرداخت را ندارند در این شرایط دلالان وارد می‌شوند و پیش پرداخت را می‌پردازند و عملاً خودرو را نصیب خود می‌کنند و پولی هم به صاحب حواله می‌دهند.

سلیمانی تاکید کرد: بازار خودرو آشفته شده و اقداماتی از قبیل خرید و فروش حواله تنها یکی از این آشفتگی هاست.