چرا وزارت نیرو با مشترکان پرمصرف مقابله نمی‌کند؟
سال آبی ۱۴۰۲ از ابتدای مهرماه سال جاری در حالی آغاز شده که پس از دو سال خشکسالی پی‌درپی، پیش‌بینی‌ها ازکاهش ۵۰ درصدی نزولات آسمانی و بارش‌ها در پاییز امسال حکایت دارند و این وضعیت در استان تهران بغرنج‌تر است.
بنا بر آمارها طی۱۰ روز نخست سال آبی جدید، میزان بارش‌ها در کل کشور به ۰.۸ میلیمتر رسیده و این در حالی است که در سال گذشته ۱.۳ میلیمتر بوده است، در عین حال میزان بارندگی در استان تهران برای دهه نخست پائیز کماکان عدد صفر را نشان می‌دهد، وضعیتی که در حوزه آبریز پنج سد بزرگ تهران از سال گذشته نیز به همین منوال بوده است و تنگناهای موجود اکنون خود را در مخازن سدها نشان می‌دهد.
سدهای تهران چقدر آب دارند؟
هم اکنون منابع آبی پنج سد تأمین کننده آب استان تهران با کاهش قابل توجهی نسبت به زمان مشابه سال قبل رو به روست، چنانکه سد امیرکبیر با ۲۵ میلیون مترمکعب افت نسبت به سال قبل به ۷۷ میلیون مترمکعب، سد لتیان با هفت میلیون مترمکعب به ۲۴ میلیون مترمکعب، سد لار با هفت میلیون مترمکعب به ۴۷ میلیون مترمکعب، سد طالقان با ۱۷ میلیون مترمکعب به ۱۸۹ میلیون مترمکعب و سد ماملو با ۲۸ میلیون مترمکعب کاهش به ۵۲ میلیون مترمکعب رسیده است، اما شاید مقایسه وضعیت منابع آب سدها با وضعیت نرمال قابل انتظار در پایان مهر ماه، تحلیل گویاتری را به دست دهد، این در حالی است که وضعیت نرمال مخازن در انتهای مهر باید درسد امیرکبیر ۱۳۵ میلیون متر مکعب، لتیان ۶۲ میلیون متر مکعب، لار ۱۲۶ میلیون متر مکعب، طالقان ۲۸۹ میلیون متر مکعب و سد ماملو ۱۷۲ میلون متر مکعب باشد. به عبار دیگر حجم مجموع مخازن تهران هم اکنون ۳۹۰ میلیارد متر مکعب بوده در حالی که وضعیت نرمال انتهای مهر آن ۷۸۴ متر مکعب است.
اما هم اکنون وضعیت رعایت الگوی مصرف آب در تهران چگونه است؟ طبق آمار ۶ ماهه نخست سال جاری آمار مصرف‌کنندگان آب در تهران به ۴ میلیون و ۱۴۳ هزار و ۲۷۴ واحد یا خانوار می‌رسد که تعداد مصرف‌کنندگان خانگی بیش از ۳.۵ میلیون خانوار است.
بر این مبنا الگوی متعارف مصرف ۱۴ مترمکعب در ماه بوده و مصرف‌کنندگان آب در دامنه ۱۴ تا ۲۸ مترمکعب «پرمصرف» و بیش از ۲۸ مترمکعب «بدمصرف» تلقی می‌شوند. بر اساس آخرین آمارها در ۶ ماهه نخست سال جاری ۳۷ درصد از مصرف‌کنندگان آب بخش خانگی در تهران مصرف منطبق بر الگو داشته‌اند و ۵۹ درصد «پرمصرف» و ۴ درصد «بدمصرف» بوده‌اند، اما مسئله مهم اینجاست که ۴ درصد خانوارهای به اصطلاح بدمصرف، به تنهایی معادل ۹ درصد کل آب بخش خانگی را مصرف کرده‌اند!
این در حالی است که آب ارزشمندترین کالایی است که فارغ از ارزش ذاتی آن، با تعرفه یارانه‌ای در اختیار مردم قرار گرفته و در واقع مشترکان پرمصرف و بدمصرف هزینه مصارف نامتعارف و نامتعادل و بی‌ضابطه خود را از جیب آحاد مردم کشور می‌پردازند. آن هم در شرایطی که تجربه به پایان رسیدن مخزن آب سد اکباتان در شهر ۷۰۰ هزار نفری همدان زنگ‌های هشدار تنگناهای آبی را برای کل کشور به صدا درآورده و نشان داده است که نمی‌توان به سدها و منابع آبی کشور به مثابه گنجینه‌های پایان ناپذیری نگریست و باز کردن شیرآب همواره و همیشه مساوی با جاری شدن آب زلال و روان نخواهد بود.
جدا از بحث‌های اقتصادی، تجربه آب همدان همچنین نشان داد که بی‌توجهی به مصرف بهینه منابع آبی می‌تواند سبب بروز اختلالات جدی در روند زندگی روزانه باشد و این امر متفاوت با هر گونه بود و نبود و یا قطع و وصل خدماتی چون برق، تلفن، اینترنت و … است، بنابراین فقدان، کمبود و تنگناهای آن نیز می‌تواند شرایطی متفاوت از آنچه هست به وجود آورد.
بر این اساس نیاز است با توجه با شرایط موجود کشور همه مشترکان در نحوه و مدیریت مصرف آب تجدیدنظر کنند، در این رابطه توجه جدی به الگوی مصرف، تغییر رویکرد کلی و عموم جامعه به روش‌های مصرف آب، توسعه دانش و فرهنگ استفاده از وسایل کاهنده مصرف و همچنین تجدیدنظر در سیاست‌های مصرفی از سوی مجلس، دولت، شهرداری‌ها ضروری است.
آن‌طور که کارشناسان می‌گویند برخورد با افراد و خانوارهای پرمصرف باید مورد توجه قرار بگیرد و همان‌گونه که در مدیریت مصرف برق شاهد بودیم، مشترکان صرفه‌جو و متعهد به الگو تشویق شده و با مشترکان پرمصرف نیز با جدیت برخورد شود.
تردیدی نیست که با تداوم روند فعلی مصرف آب، وضعیت موجود منابع آبی و چشم‌انداز بارش‌های سال آبی آتی، کلان‌شهر تهران برای تامین آب مورد نیاز خود به دشواری راه به سرمنزل مقصود خواهد برد و ضروری است سیاست‌گذاری‌های جدی مدیریت مصرف آب در تمامی بخش‌ها اعلام و اجرایی شده و وضعیت مشترکان پرمصرف نیز هر چه سریع تر مشخص شود، امید آنکه رفتار الگومند و ضابطه مندتری را در پیش گیرند.
