سهم نیروگاه‌ها از آلودگی هوای پایتخت چقدر است؟
نیروگاه‌های تهران در طول سال‌های اخیر یکی از متهمان آلودگی هوا شناخته می‌شده‌اند، این در حالی است که هیچکدام از نیروگاه‌های تهران به جز بعثت قابلیت استفاده از سوخت مازوت را ندارند و نیروگاه بعثت نیز بیش از ۱۰ سال است که مهر پلمپ بر مخازن مازوت آن زده شده است.
هرسال با رسیدن به فصل سرما و تشدید آلودگی‌های تهران، بخشی از سیل انتقادات به سمت نیروگاه‌ها نشانه می‌رود، نیروگاه‌هایی که آنطور که مدیران صنعت برق می‌گویند، قابلیتی برای مصرف مازوت ندارند و شاید بهانه‌ای باشند تا عاملان مهم آلودگی، پشت نیروگاه‌ها و تصور عمومی از آلاینده بودن آنها پنهان شوند.
تهران دارای پنج نیروگاه است، نیروگاه طرشت بیش از ۴۰ سال است که هیچ مازوتی را در خود جای نداده و حتی بخش مازوت‌سوز این نیروگاه به زمین فوتبال تبدیل شده است. سیستم مهندسی نیروگاه به تاکید مسوولانش، به صورتی تعبیه شده که امکان استفاده از سوخت مازوت در آن وجود ندارد، در این نیروگاه به صورت فصلی تعمیرات دوره‌ای و فصلی انجام می‌شود تا شرایط بهره‌برداری از نیروگاه آماده شود و اگر این تعمیرات صورت نگیرد، این بهره‌برداری ۶۰ ساله نیز محقق نمی‌شد، به همین دلیل تعمیرات دقیقی صورت می‌گیرد. بر این اساس، سال‌های زیادی است که این نیروگاه در فصول سرد به دلیل افت فشار گاز و قرار گرفتن نیروگاه در منطقه شهری از مدار خارج و وارد دوره تعمیرات می‌شود.
واحد مازوت نیروگاه برق بعثت نیز به‌طور کامل پلمب شده و در ساختار فعلی این نیروگاه نیز خبری از مازوت نیست، این نیروگاه از دو سوخت اصلی گاز طبیعی و مازوت تولید برق می‌کند که از سال ۱۳۹۲ به دلیل محدودیت‌های زیست‌محیطی سوخت مازوت در این نیروگاه مصرف نمی‌شود و تمام مخازن مازوت پلمب شده است. مصرف گاز نیروگاه یک میلیون و ۶۰۰ مترمکعب در شبانه‌روز است و هر زمان که فشار گاز افت کند، تولید را کاهش می‌دهند و به تاکید مسوولان، به هیچ عنوان از سوخت دوم استفاده نمی‌شود و سوخت مایع در این نیروگاه منسوخ شده است.
نیروگاه شهدای پاکدشت نیز که بزرگترین نیروگاه سیکل‌ترکیبی محسوب می‌شود، از سال ۱۳۸۲ وارد چرخه بهره‌برداری شد و در غالب دو فاز ابتدا فاز گازی و در مرحله دوم به صورت سیکل‌ترکیبی تا کنون مورد بهره‌برداری قرار گرفته است؛ در خصوص سوخت مصرفی این نیروگاه باید گفت سوخت اصلی این نیروگاه مطابق مدارک سازنده سوخت گاز طبیعی است و از سوخت گازوئیل در صورت نیاز به عنوان سوخت دوم و کمکی استفاده می‌شود.
نکته قابل توجه این است که این نیروگاه به هیچ عنوان به لحاظ فنی قابلیت استفاده از سوخت مازت را ندارد و از تاریخ ساخت نیروگاه تاکنون همواره از سوخت گاز طبیعی در این نیروگاه استفاده شده و در مواقعی از سال که محدودیت سوخت گاز مطرح شده بر حسب نیاز شبکه به صورت موردی از سوخت گازوئیل استفاده شده است. راندمان این نیروگاه در حالت سیکل ترکیبی در حدود ۴۶.۵ درصد است که جزو راندمان‌های بالا در کشور به حساب می‌آید. سوخت گازوئیلی که در این نیروگاه مورد استفاده قرار می‌گیرد، به گفته مسوولانش، بر اساس استانداردهای شرکت نفت است و آنالیزهای لازم هم توسط نیروگاه صورت می‌گیرد و به لحاظ کیفیتی دارای استانداردهایی بوده که در حد مجاز است.
در نهایت نیروگاه ری نیز که یکی از قدیمی‌ترین نیروگاه‌ها شناخته می‌شود، طراحی واحدهای تولیدی آن به‌گونه‌ای است که به هیچ عنوان قابلیت استفاده از سوخت مازوت را ندارند، سوخت اول و اصلی این نیروگاه گازطبیعی بوده و تنها سوخت جایگزین دراین نیروگاه سوخت مایع گازوئیل است که درمواقع عدم تخصیص سهمیه گاز، این مجموعه برای تامین برق مورد نیاز شبکه از سوخت جایگزین یعنی گازوئیل استفاده خواهدکرد. استفاده از سوخت مایع گازوئیل آثار مخرب بیشتری روی تجهیزات توربین خواهد داشت و هرگز اولویت مصرفی نیست.
اما جالب این‌جاست که به‌تازگی کارگروه اضطرار آلودگی هوا تصویب کرده ممنوعیت مصرف نفت کوره و مازوت در همه واحد های نیروگاهی، صنعتی، تولیدی، معدنی و خدماتی استان تهران باید ادامه داشته باشد، که به‌نظر تاکید دوباره بر عدم استفاده مازوت در نیروگاه‌های تهران است، البته باتوجه به اینکه چندین سال است که هیچکدام از نیروگاه‌های تهران از مازوت استفاده نمی‌کنند بهتر است توجه این کارگروه روی بخش‌های دیگر باشد.
اما مشکل آلودگی هوای تهران از کجا نشات می‌گیرد؟ درواقع پنج شاخص تعیین آلودگی در کشور وجود دارد که اگر یکی از این شاخص‌ها رعایت نشود آلودگی اتفاق می‌افتد، براساس مطالعات صورت گرفته در طول ۱۰ سال گذشته شاخص ذرات عامل آلودگی بوده است، زمانی که این شاخص افزایش یابد میزان آلودگی افزایش پیدا می‌کند.
مازوت انتشار ترکیبات اکسید گوگردی را دارد که اگر شاخص محلول ترکیب اکسید گوگرد بالا رود این موضوع مورد بررسی قرار می‌گیرد، در تمام کلانشهرها آلودگی ذرات بیشتر است و براساس ترازنامه انرژی نیز سهم آلودگی ذرات معلق ۸۰.۸ درصد مربوط به حوزه حمل و نقل است. آنطور که عبدالرسول پیش‌آهنگ مدیرعامل شرکت مادر تخصصی نیروگاه‌های برق حرارتی در آخرین نشست خبری خود به ایسنا پاسخ داده در تهران از سال ۸۸ تاکنون در هیچ کدام از نیروگاه‌ها از مازوت استفاده نشده، تنها نیروگاه بعث قابلیت استفاده از مازوت را دارد که آن هم از سال ۱۳۸۸ تاکنون هیچ گونه مازوتی را استفاده نکرده است.
به گفته وی، زمانی که نیروگاه‌ها از گاز استفاده می‌کنند ضمن اینکه مشکل آلودگی آنها کمتر می‌شود هزینه تعمیر و نگهداری نیروگاه کاهش می‌یابد به همین دلیل تمایل بخش برق استفاده از گاز است.
در مجموع درحال حاضر از ۱۳۲ نیروگاه موجود در کشور، سوخت دوم ۱۴ نیروگاه مازوت است و مابقی نیروگاه‌ها از سوخت دوم گازوئیل استفاده می‌کنند کمتر از ۱۰ درصد نیروگاه‌های کشور قابلیت استفاده از مازوت را دارند. براساس آمار روزانه ۷۷ میلیون متر مکعب گاز در نیروگاه‌ها مصرف شده، هفت میلیون لیتر گازوئیل و ۲۰ میلیون لیتر مازوت مورد استفاده قرار گرفته است اکنون نسبت به سال گذشته مقدار گازی که تحویل نیروگاه می‌شود بیشتر است، در سال ۹۰ درصد گاز و حدود ۱۰ درصد سوخت مایع به نیروگاه‌ها به طور میانگین تحویل داده می‌شود.
