بازی دوسر بردی که نیمه تمام ماند!
یک کارشناس حوزه ریلی درباره وضعیت خط آهن شلمچه-بصره گفت: عراق این خط ریلی را معارض با کریدور شمالی- جنوبی خود می‌داند که قرار است با همکاری ترکیه از بندر فاو به شمال عراق و ترکیه متصل شود، در حالی که صرفا ایران به این پروژه نیاز ندارد و خود عراق هم برای اینکه بتواند ناترازی تجاری اش را با کشور ما برطرف کند و گردشگر به ایران بفرستد، نیاز دارد که این پروژه تکمیل شود.
محمدجواد شاهجویی با اشاره به خط ریلی شلمچه-بصره گفت: این پروژه از ۲۰ سال گذشته مطرح شده، سال ۱۳۹۰ ایران بخش خودش را تکمیل کرد که احداث راه‌آهن اهواز به شلمچه بود و ما تا مرز شلمچه راه‌آهن را جلو بردیم، اما در این ۱۱ سال گذشته، ادامه این فرآیند فراز و نشیب‌هایی داشته است؛ در مواردی گفتیم پروژه را خودمان می‌سازیم و به روش BOT بهره‌برداری می‌کنیم؛ یک جا گفتیم پروژه را می‌سازیم و پول نفت از عراق می‌گیریم و نفت عراق را می‌فروشیم، یک جا سرمایه‌گذار بخش خصوصی معرفی کردیم که پروژه را تکمیل کند.
وی ادامه داد: در تمامی این سال‌ها مذاکره با سطوح بالای حاکمیت عراق اتفاق افتاده؛ یا روسای ما در سفرهایی به عراق می‌رفتند یا روسای عراقی می‌آمدند که این موضوع از طرف ایران از عراق درخواست می‌شد اما هر بار به دلایل مختلفی عراق نسبت به این مساله کوتاهی می‌کرد، یک بار می‌گفت درباره تعیین خط مرزی در قعر اروندرود مشکل داریم که باید لایروبی اتفاق بیفتد یا باید در زمین‌هایی که مین‌گذاری شده مین‌روبی انجام شود.
این کارشناس ریلی گفت: از طرفی آنها بهانه می‌آوردند که با شرکت‌های دولتی قرارداد نمی‌بندیم؛ قرار بود یک شرکت حاکمیتی این کار را انجام دهد که بنیاد مستضعفان جلو رفت و بعد گفتند ما با شرکت حاکمیتی هم نمی‌توانیم کار کنیم و به همین دلیل یک شرکت خصوصی معرفی شد. در تمام این موارد برای انجام نشدن این پروژه، توپ در زمین عراق بود. تا اینکه تیم مدیریتی راه‌آهن تغییر کرد.
شاهجویی ادامه داد: توجیه آنها هم این بود که این پروژه نباید دست بخش خصوصی باشد یا زمان ۵۰ سال زمان در نظر گرفته‌شده برای BOT (ساخت، بهره‌برداری و انتقال) زیاد است؛ در صورتی که به‌دلیل کوتاه بودن خط (حدود ۳۰ کیلومتر)، برای اینکه برای یک شرکت بخش خصوصی اقتصادی باشد، باید مدت زمان BOT بالا برود که بتواند منطق اقتصادی پیدا کند.
وی ادامه داد: در حال حاضر هم از جوانب امر اینطور بر می‌آید که عراق دیگر علاقه‌ای ندارد این خط تکمیل شود، زیرا این خط را معارض با کریدور شمالی- جنوبی خود می‌داند که اخیرا تلاش می‌کند آن را فعال کند. این کریدور شمالی جنوبی با همکاری ترکیه و یکی از شرکت‌های ایتالیایی جلو می‌رود که قرار است از بندر فاو به شمال عراق و ترکیه متصل شود، به همین خاطر اینطور تصور می‌شود که عراق با گذشت این همه مدت و این اتفاقات، دیگر نمی‌خواهد اجازه احداث این خط ریلی را بدهد. شرکت راه‌آهن هم نباید در این فرآیند دخالت می‌کرد؛ راه‌آهن ادعا می‌کند فرآیند را تسهیل می‌کند اما می‌بینیم که عملیاتی در این زمینه وجود ندارد.
این کارشناس ریلی در پاسخ به اینکه اهمیت راه‌اندازی خط شلمچه-بصره چیست، توضیح داد: راه‌آهن شلمچه بصره در چند بعد برایمان اهمیت دارد؛ یکی بحث سفرهای زیارتی و عبور مسافر است، بحث دیگر صادرات ما به عراق است، ما بیش از ۱۰ میلیارد دلار در سال صادرات به عراق داریم که با وجود خط ریلی این مسیر می‌تواند هموارتر شود، موضوع مهم دیگر بحث کریدور شرق به غرب است که از داخل خاک ایران می‌گذرد و بخشی از آن می‌تواند از مسیر شلمچه به بصره در عراق عبور کند و بعد هم ادامه پیدا کند و به مرز بوکمال برسد و سوریه و حتی بندر لاذقیه را پوشش دهد؛ این قطعه یکی از قطعات گمشده این کریدور ریلی است که فعال شدن آن می‌تواند امید دهد ما کریدور شرق به غرب را فعال‌تر کنیم.
فقط ایران به پروژه شلمچه-بصره نیاز ندارد
شاهجویی با بیان اینکه شلمچه-بصره تنها راه اتصال ما به عراق نیست، افزود: یک پروژه مهم دیگر ما کرمانشاه-خسروی است که آن مسیر حتی از بعضی جهات از شلمچه-بصره بهتر است؛ اما مسیر شلمچه-بصره به واسطه کوتاهی و هزینه پایینی که برای احداث دارد، در همه این سال‌ها در اولویت دولت قرار داشته؛ اما در مجموع برای اتصال این دو مسیر ریلی، الان شرایط با توجه به رویکردهایی که دولت عراق پیش گرفته، امیدبخش نیست اما همیشه اینطور باقی نمی‌ماند، ما باید همه تمرکز و تلاش خود را روی این کشور بگذاریم تا این مسیر ریلی برقرار شود و دو کشور بتوانند از منافع آن بهره‌مند شوند.
وی با تاکید بر اینکه صرفا ایران به این پروژه نیاز ندارد، گفت: خود عراق هم برای اینکه بتواند ناترازی تجاری اش را با کشور ما برطرف کند و به خاک ما افزایش صادرات داشته باشد و بتواند گردشگر زیارتی و سیاحتی به ایران بفرستد نیاز دارد که این پروژه تکمیل شود، بنابراین اینطور نیست که صرفا ایران به این پروژه نیاز داشته باشد، این نیاز دوطرفه است. اما به واسطه دشمنی‌هایی که از طرف نیروهای خارجی در خاک عراق اتفاق می‌افتد، یا فشارهایی که مشخصا نیروهای آمریکایی در این قضیه وارد می‌کنند و شیطنت‌های ترکیه، عراق تا الان جلوی ساخت پروژه سنگ‌اندازی کرده است. با وجود این، می‌توان با روابط دیپلماتیک و مذاکرات سطح بالا، این مسائل را حل کرد؛ بنابراین نیازمند این است که دولت مجدانه این موضوع را پیگیری کند تا حتما این راه‌آهن برقرار شود.
