نسخه جایگزین تولید مسکن در حومه

طرح نهضت ملی مسکن عمدتا در اطراف کلانشهرها و شهرهای کوچک جانمایی شده است. با این حال تجربه مسکن مهر به عنوان یک پروژه‌ی فرسایشی و طولانی‌مدت با هزینه‌های گزاف، پیش روی سیاست‌گذاران قرار گرفته و دولت سیزدهم قصد دارد از این تجربه درس بگیرد.

در طرح مسکن مهر دولت‌های نهم و دهم که عمدتا در اطراف شهرها بود بیش از دو برابر هزینه احداث واحدهای مسکونی صرف ایجاد زیرساخت‌ها، خدمات، امکانات و توسعه حمل و نقل شد و هنوز آن‌طور که باید و شاید، امکانات زندگی در این نقاط تکمیل نشده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد به دلیل دوری سایت‌های مسکن مهر از شهرهای مادر، طرف تقاضا ترجیح می‌دهد به جای مالکیت واحدهای مسکن مهر در شهرهای بزرگ، اجاره‌نشین باشد.

بر این اساس دولت سیزدهم در طرح نهضت ملی مسکن، احداث واحدهای مسکونی را در مناطق دارای خدمات شهری جانمایی کرد. بخشی از این زیرساخت‌ها در حومه شهرها قرار دارد و بخش دیگر به عنوان یک ظرفیت مغفول مانده درون بافت‌های فرسوده کلانشهرها نهفته است. با توجه به هزینه بالای ایجاد زیرساخت‌های شهری و توسعه حمل‌ونقل در شهرهای حومه، دولت نسخه جایگزین را نوسازی و بهسازی واحدهای فرسوده می‌داند.

بنا به گفته محمد آیینی ـ مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران در سال اول اجرای طرح نهضت ملی مسکن ۱۱۰ هزار واحد در بافت‌های فرسوده به مرحله‌ی نوسازی و بهسازی رسیده و شرکت بازآفرینی شهری، نوسازی ۲۰۰ هزار واحد را در سال دوم هدف‌گذاری کرده است.

دولت از اواسط سال گذشته با ارایه بسته ۱۹ بندی مشوق‌های شهرسازانه در سه حوزه امتیازاتی را برای سازندگان در بافت‌های فرسوده قرار داده که بررسی‌ها نشان می‌دهد پس از ارایه این بسته، تمایل به نوسازی در این بافت‌ها تا چهار برابر افزایش یافته است.

تسهیل در تامین پارکینگ، تسهیل شرایط توده و نما، اعطای یک یا دو طبقه تشویقی و ایجاد کاربری انتفاعی در طبقه همکف به منظور حمایت از کسب و کارهای خانگی با تامین شرایطی از جمله این مشوق‌ها است که جذابیت سرمایه‌گذاری در بافت‌ها را بالا می‌برد. پیش از آن هم تخفیف ۵۰ درصدی صدور پروانه، تسهیلاتی در زمینه انشعابات و تخفیف خدمات مهندسی برای بافت‌ها در نظر گرفته شده بود که به قوت خود باقی است.

در کل کشور حدود ۱۶۷ هزار هکتار بافت هدف از سه گونه بافت‌های فرسوده، سکونتگاه‌های غیررسمی و بافت‌های تاریخی وجود دارد که تقریبا ۲۰ درصد سطح شهرها را شامل می‌شود و حدود ۶ میلیون و ۲۶۲ هزار خانوار با جمعیتی بیش از ۲۰ میلیون نفر معادل ۳۰ درصد جمعیت کشور در این نواحی زندگی می‌کنند. در واقع ظرفیت ۳۰ درصدی برای تولید مسکن در بافت‌های فرسوده نهفته است.

شرکت بازآفرینی شهری ایران در نظر دارد در سال دوم اجرای طرح نهضت ملی مسکن ۲۰۰ هزار واحد، سال سوم ۳۰۰ هزار و سال چهارم ۳۵۰ هزار واحد مسکونی را در بافت‌های فرسوده به مرحله‌ی نوسازی و بهسازی برساند. توفیق در اجرای این برنامه می‌تواند یک سوم هدف‌گذاری دولت در طرح نهضت ملی مسکن را محقق کند.