ضرورت ورود نهادهای نظارتی به عرضه غیرمجاز خودروسازان در بورس کالا
عرضه خودرو سواری در بورس کالا در حالی دوباره آغاز شد که به گفته مدیر سامانه یکپارچه فروش خودرو، طبق دستورالعمل شورای رقابت در موضوع تنظیم بازارِ خودرو سواری، همه عرضه‌کنندگان خودرو موظفند طرح‌های فروش و پیش‌فروش خود را در سامانه یکپارچه ارائه کنند و عرضه خودرو در بورس مجاز نیست.
پس از توقف عرضه خودرو در بورس کالا و ورود معاون اول رئیس‌جمهور به موضوع به دلیل نرخ‌سازی‌های غیرمنطقی خودرو، به تازگی مجددا عرضه خودرو سواری به بورس کالا برگشته است.
براساس اطلاعات عرضه بورس کالای ایران، ۲۹ خرداد میزبان خودروی دیگنیتی پرستیژ متعلق به شرکت بهمن موتور است، ۶۰۰ دستگاه دیگنیتی پرستیژ سفید رنگ، در تالار خودروی بورس کالا عرضه می‌شود که میزان پیش پرداخت ثبت سفارش خرید، ۱۰۰ درصد قیمت پایه اعلام شده است، بهمن موتور قیمت پایه دیگنیتی پرستیژ را یک میلیارد و ۲۹۶ میلیون تومان اعلام کرده است و موعد تحویل این خودرو نیز ۱۲ شهریور خواهد بود.
سال گذشته در اقدامی جدید، عرضه خودرو در بورس کالا که محل عرضه کالای انبوده است، آغاز شد و با ورود شورای رقابت، این موضوع از دستور کار خودروسازان و بورس کالا خارج شد.
برنامه‌ریزی عرضه ۶۰۰ دستگاه دیگنیتی در بورس کالا در حالی انجام شده است که اعلام شده بود خودروسازی نظیر بهمن‌موتور، به علت تکمیل ظرفیتشان در مرحله اول عرضه در سامانه یکپارچه خودرو، در دور دوم عرضه یکپارچه خودرو حضور ندارد و در دور دوم فقط چهار خودروساز و مونتاژکار محصولاتش را به مشتریان در سامانه یکپارچه عرضه کردند.
نکته حائز اهمیت درخصوص آغاز مجدد عرضه خودرو در بورس کالا، این است که با وجود مخالفت شورای رقابت در سال گذشته برای عرضه خودرو در بورس به دلیل انحصاری تشخیص دادن بازار تولید و مونتاژ خودرو در کشورمان، پس از انتشار این خبر، شورای رقابت واکنشی به این مساله نشان نداده است.
به هر حال با اعلام شورای رقابت مبنی بر انحصاری بودن تولید و مونتاژ خودرو در کشور و ضرورت ورود دولت به نرخ‌گذاری، مقرر شده بود همه خودروسازان عرضه خود را از این پس فقط در سامانه یکپارچه انجام دهند، اما پس از استیضاح فاطمی امین در مجلس و رفتن وی از وزارت صمت، خودروسازان زمان را مناسب دیدند که نه تنها دیگر تولیدات خود را سامانه پکپارچه عرضه نکنند، بلکه با عرضه از طریق بورس کالا و فروش خودرو با قیمت‌هایی بسیار بالاتر از نرخ‌های مصوب، سودهای کلان به جیب بزنند که این گام با عرضه بهمن‌موتور در بورس کالا آغاز شد.
شنیده‌ها حاکی از آن است که برخی دیگر از خودروسازان داخلی هم قصد دارند محصولات پرتقاضای خود را که در دور دوم سامانه یکپارچه عرضه نکرده‌اند، به بورس کالا بیاورند و زیان انباشته خود را از این طریق جبران کنند.
* ضرورت ورود سازمان حمایت به مسأله عرضه نکردن خودروسازان در سامانه یکپارچه و حضور در بورس کالا
غیر از شورای رقابت، سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان نیز هنوز هیچ واکنش و موضع‌گیری درباره کار غیرقانونی خودروسازان و مونتاژکاران در موضوع عرضه خودرو در سامانه‌ای غیر از سامانه یکپارچه نداشته است؛ براساس پیگیری‌های خبرنگار فارس، سازمان حمایت در انتظار تحلیل حقوقی شورای رقابت درخصوص این مسأله است.
* نامه رئیس شورای رقابت به رئیس سازمان بورس بابت توقف عرضه کالا در بورس کالا
دوم بهمن ۱۴۰۱ بود که سید محمدرضا سید نورانی، رئیس شورا و مرکز ملی رقابت در نامه‌ای به مجید عشقی رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار عرضه خودرو در بورس کالا به جز خودروهای هایما و تارا را غیرقانونی اعلام کرد و پیرو این نامه پس از مدتی عرضه خودرو در بورس کالا متوقف شد.
* مدیر سامانه یکپارچه فروش خودرو: عرضه خودرو در بورس مجاز نیست
مهدی تقدسی، مدیر سامانه یکپارچه فروش خودرو، در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس درباره از سرگیری عرضه خودرو در بورس کالا، می‌گوید: براساس دستورالعمل شورای رقابت در موضوع تنظیم بازارِ خودروی سواری مورخ ۱۱ بهمن ۱۴۰۱، عرضه خودرو فقط باید در سامانه پکپارچه عرضه خودرو انجام شود.
مدیر سامانه یکپارچه فروش خودرو اظهار داشت: در ماده ۴ بند ۵ دستورالعمل مذکور آمده است که همه عرضه‌کنندگان خودرو موظفند طرح‌های فروش و پیش فروش خود را در سامانه ارایه کنند، بنابراین براساس این دستورالعمل به نظر می‌رسد عرضه خودرو در بورس مجاز نیست.
* شورای رقابت: خودروسازان موظفند طرح‌های فروش و پیش‌فروش خود را در سامانه ارائه کنند
در ماده ۴ بند ۵ دستورالعمل ۵۴۳ شورای رقابت در مورخ ۱۱ بهمن ۱۴۰۱ به نام دستورالعمل تنظیم بازار خودروی سواری آمده است: «به منظور شناسایی مصرف‌کنندگان واقعی و تسهیل دسترسی به بازار، همه عرضه‌کنندگان خودرو موظفند طرح‌های فروش و پیش فروش خود را در سامانه خود ارایه کنند».
پس از این مصوبه، وزارت صمت در اسفند ۱۴۰۱ عرضه خودرو در سامانه یکپارچه را آغاز کرد و همه خودروسازان را مکلف به عرضه خودرو در این سامانه کرد اما پس از آنکه نمایندگان مجلس فاطمی‌امین را از وزارت صمت برکنار کردند، سامانه یکپارچه خودرو که طرح فاطمی امین است و موجب کاهش بسزای قیمت خودرو در بازار شده است، به تدریج کمرنگ شده است و ظاهرا خودروسازان برنامه‌ای برای حضور در نوبت‌های بعدی این سامانه ندارند.
براین اساس تاکنون دو مرحله در قالب طرح یکپارچه عرضه خودرو در سامانه براساس سیستم نوبت‌دهی اجرا شده است، براساس این طرح همه متقاضیان خرید خودرو براساس نوبتی که برای آنها تعیین می‌شود می‌توانند از خودروساز خودرو خریداری کنند.
اما در نوبت دوم عرضه، اغلب خودروسازان به بهانه اینکه ظرفیت تولید و عرضه آنها در دوره اول عرضه در سامانه یکپارچه تکمیل شده است در دور دوم عرضه در سامانه یکپارچه حضور نیافتند و لذا برنامه‌ریزی برای از سرگیری عرضه خودرو در بورس کالا این سوال را در ذهن ایجاد می‌کند که بهمن‌موتور و احتمالا دیگر خودروسازان داخل، در حالی که امکان عرضه خودرو در سامانه یکپارچه را نداشتند چطور در بورس کالا امکان عرضه دارند؟ آیا این غیر از آن است که خودروسازان متمایل نیستند خودروهای خود را با نرخ مصوب شورای رقابت و سود منطقی به مردم بفروشند و دنبال سودجویی از جیب مردم در قالب بورس کالا هستند؟
از طرف دیگر با توجه به اینکه شورای رقابت بازار خودروی کشور را انحصاری تشخیص داده و این موضوع را به صراحت در مصوبه تنظیم بازار خودروی سواری آورده است و از آنجا که بورس کالا بستری برای عرضه کالاهای انحصاری نیست، بنابراین با این شرایط، لازم است نهادهای نظارتی، سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان و شورای رقابت، به مسأله عرضه خودرو در بورس کالا ورود کنند تا در کنار مدیریت بازار خودرو و کاهش قیمت‌ها، توزیع عادلانه خودرو با قیمت منطقی برای مردم ملموس باشد.
