گرانی نان؛ توافق نانوشته یا تخلف نانوایان؟
باوجود آنکه وزیر جهاد کشاورزی به صراحت اعلام کرده است «در هیچ مرجعی مجوز افزایش قیمت نان داده نشده است و دولت برنامه‌ای برای افزایش قیمت نان ندارد»، مردم در بسیاری از نانواییها نان را گران‌تر از قیمت مصوب خریداری می‌کنند، نانواها هم در واکنش به گلایه‌های مردم مدعی هستند «به ما گفته شده نان گران شده است».
امروز در صف نانوایی، پس از اینکه شاگرد نانوا برای یک قرص نان سنگک مبلغ ۵ هزار تومان کم کرد، با اعتراض خانم میانسالی که نان را تحویل گرفته بود، بگو و مگو درباره گرانفروشی نان بالا گرفت.
خانم میانسال می‌گفت چرا وقتی قیمت تابلوی روی دیوار برای هر نان سنگک ساده، ۳ هزار تومان را نشان می‌دهد، شما نان سنگک ساده (بدون کنجد) را ۵ هزار تومان می‌فروشید؟
این روزها این بگو مگوها درباره قیمت نان، آن هم در صف‌هایی که گاهی زمان‌بر و طولانی می‌شود وجود دارد، البته برنده این بگو مگوها معولا نانواها هستند «دخل و خرجمان یکی نیست، نان گران شده است».
اذعان نانواییها به گران‌شدن قیمت نان در حد همین ادعای خودشان است چون هیچ استنادی مبنی بر گران شدن قیمت نان بر دیوار نانواییها نصب نیست، وزیر جهاد کشاورزی هم روز چهارشنبه ۲۴ آبان اعلام کرد «در هیچ مرجعی مجوز افزایش قیمت نان داده نشده است و دولت برنامه‌ای برای افزایش قیمت نان ندارد».
با این حال نهادهای نظارتی هم که مسئول نظارت بر گرانفروشی‌ها و تخلفات صنوف هستند، در موضوع گران‌شدن نان تاکنون کاری از دستشان برنیامده است یا کاری نکرده‌اند.
* از کم‌فروشی نانواییها تا فروش بدون صف نان‌های گران کنجددار
این روزها با وجود آنکه هنوز نانواییهای منصفی هم در سطح شهر هستند، اما بسیاری از نانواییها به کم‌فروشی و گرانفروشی روی آورده‌اند، با پاشیدن چند دانه کنجد روی نان، آن را به دو برابر قیمت می‌فروشند، نان را کوچک می‌کنند یا اندکی خمیر نان را بیشتر می‌کنند و سنگک ۳ هزارتومانی را ۱۰ هزارتومان می‌فروشند یا نان کنجدی را برای تشویق به خرید، بدون صف می‌دهند در حالی که حداقل ۲۰ نفر در انتظار خرید نان ایستاده است و همه این تخلفات کماکان در سایه نبود نظارت‌ها ادامه دارد.
نان قوت غالب مردم است و بخشی از هزینه زندگی را تشکیل می‌دهد، گران شدن نان دخل و خرج خانوار ضعیف را به هم می‌ریزد، از سوی دیگر این روزها شاهد افزایش عرضه نان‌های کنجدی و سبوس‌دار با قیمتهای ۱۰ تا ۲۰ هزار تومان آن هم بدون صف و مقابل چشمان افرادی که در صف ایستاده‌اند، هستیم که برای مردم آزار دهنده است.
وزیر جهاد کشاورزی روز ۲۴ آبان، در مرکز پاسخگویی ریاست جمهوری در باره گران شدن نان در برخی استان‌ها گفت: «در شورای اقتصاد قیمت نان مطرح شد و به صورت قانونی در هیچ مرجعی مجوز افزایش قیمت نان داده نشده است و دولت برنامه‌ای برای افزایش قیمت نان ندارد».
با استناد به این صحبت‌ةای وزیر جهاد، گرانفروشی در نانواییهای سطح شهر از سوی نانوایان صورت گرفته و کسی مجوزی در این زمینه حداقل به صورت مکتوب نداده است، اما با این حال سازمان تعزیرات حکومتی، سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان و بازرسی وزارت جهاد کشاورزی هم نتوانسته است با این تخلفات مقابله کند.
البته نهادهای نظارتی هم با توجه به تعدد نانواییها در سطح شهرها، از کمبود نیرو می‌گویند که نمی‌توانند به همه نانواییها سرکشی کنند؛ فقط ۷۲ هزار واحد نانوایی سنتی در کشور وجود دارد.
* سامانه نظارت برخط بر نانواییهای کشور راه‌اندازی می‌شود
معاون عملیات طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان در این‌باره می‌گوید: سامانه نظارت برخط بر نانواییهای کشور راه‌اندازی می‌شود و اطلاعات عملکرد نانوایان به‌طور برخط در اختیار وزارت جهاد کشاورزی و بازرسان شورای آرد و نان قرار می‌گیرد.
به گفته کوروش نجم آبادی، همه داده‌ها در اختیار وزارت جهاد کشاورزی قرار می‌گیرد و سامانه بازرسی که برای همکاران ایجاد شده امکان را فراهم کرده تا به شکل هوشمندتر بازرسی‌ها را انجام بدهند، پرونده افراد متخلف پس از ارجاع به سازمان تعزیرات حکومتی کشور، برای رسیدگی توسط کد سیمبا (سامانه مدیریت بازرسی؛ مبارزه با گرانفروشی) صادر می‌شود که تعزیرات می‌تواند از همان جا رای واحد متخلف را صادر کند.
با این حال هنوز مشخص نیست سامانه نظارت برخط نانواییهای کشور چه زمانی راه‌اندازی می‌شود.
* نانواها: اقتصاد نانوایی نمی‌چرخد
با این حال، نانوایان هم درد‌دل‌هایی دارند، یکی از نانواها در منطقه ۱۷ تهران می‌گوید: نان را به نرخ دوسال پیش می‌فروشیم در این دو سال چقدر قیمت انواع کالا و دستمزد افزایش یافته است؟ هزینه‌های تولید بالا رفته است، پخت نان برایمان سود ندارد.
به گفته این نانوا، اگر در سطح شهر از اغلب نانواییها درباره دلیل افزایش قیمت نان بپرسید، همگی می‌گویند که «به ما گفته شده نان گران شده است»، البته کسی مجوزی مکتوب برای این ادعا ندارد.
البته دولت برای جبران هزینه‌های نانوایی، کمک هزینه‌ای را در نظر گرفته که پایان هر روز بسته به میزان فروش، به حساب نانوایان واریز میکند.
سخنگوی طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان تیر امسال از افزایش این کمک‌هزینه از ۳۰ درصد به ۴۰ درصد خبر داد، اما ظاهرا هیچکدام از این کمک‌ها هنوز نتوانسته است نانوایان را قانع کند که با نرخ‌‌های مصوب بفروشند.
این روزها در سطح شهر، دو گروه از نانواییها فعال هستند، عده بیشتری، قیمت نان را بالا برده‌‌اند و برخی محدود‌تر به قیمتهای قبل پایبند مانده‌اند و شاهد بروز معضل چندقیمتی در انواع نان‌ها هستیم که مردم را سرگردان کرده است، حرف مردم هم این است که دولت قیمت نان را افزایش نداده است و چرا سیستم‌های نظارتی برای مقابله با این‌گران‌فروشی اقدام ملموسی انجام نمی‌دهند.
پیش از این هم عنوان شده بود که «در شورای آرد و نان هر استان و شهرستان، به صورت ضمنی عددی بابت افزایش قیمت نان مصوب شده است و نانوایان با استناد به این توافق ضمنی، قیمت نان را افزایش داده‌اند»، ریاست شورای آرد و نان هر شهرستان را فرمانداران بر عهده دارند.
