تلاش برای بازگرداندن قیمت دلار آزاد/ علت نوسان دلار چه بود؟

دلار در بازار آزاد به قیمت بالای ۶۰ هزار تومان رسید. اما بازارساز ارز می‌گوید این نرخ ارز مورد قبول نبوده و بانک مرکزی با اقدامات جدید می‌تواند وضعیت بازار ارز را متفاوت‌تر از سال‌های قبل کند.

اختلاف ۶۰ درصدی دلار نیما و بازار آزاد باعث تقاضای کاذب دلار

محمد غفوری کارشناس اقتصادی با بیان اینکه نرخ دلار در یک ماه اخیر از حوالی ۵۰ هزار تومان با رشد قیمتی به بالای ۶۰ هزار تومان رسیده است، گفت: علت افزایش قیمت دلار در مدت اخیر ریسک سیستماتیک در اقتصاد و به همین دلیل افزایش انتظارات تورمی است.

غفوری افزود: بانک مرکزی با ابزار پولی و افزایش نرخ بهره نتوانست تورم را کنترل کند و به همین دلیل رکود تورمی ایجاد شد و قیمت ارز نیز افزایش یافت، سیاست بانک مرکزی در کنترل نرخ ارز تا به اینجا جواب نداده است.

به گفته این کارشناس اقتصادی، شاهد تقاضای کاذب در ارز بازار آزاد هستیم و دلیل آن هم فاصله عمیق قیمتی بین نرخ دلار نیما و بازار آزاد است، هر چقدر این فاصله بیشتر باشد به ضرر تولید و اقتصاد کشور خواهد است، در سال گذشته حدود ۳,۵۰۰ هزار میلیارد تومان از جیب صادر کننده به جیب واردکننده رفته و باعث افزایش رانت شده است، سال گذشته اختلاف بازار نیما و آزاد حدود ۲۰ درصد بود که در شرایط فعلی به بالای ۶۰ درصد رسیده است و هر روز شاهد تقاضای سنگین در بازار نیما هستیم و با افزایش تقاضای کاذب قیمت دلار نیما و آزاد همراه هستیم.

این کارشناس در پایان گفت: بانک مرکزی اگر می‌خواهد ثباتی را در اقتصاد تجربه کند اگر بتواند دلار نیما را بالای ۴۵ هزار تومان برساند، شرایط نرخ ارز را مدیریت کند، سال جاری سال بسیار سختی برای بانک مرکزی است زیرا ریسک‌های سیستماتیک منطقه‌ای و بین المللی اقتصاد را تهدید کرده و باعث افزایش تقاضای کاذب در بازار ارز می‌شود.

تنش‌های بین المللی باعث افزایش قیمت دلار در بازار آزاد شد

حبیب آرین کارشناس اقتصادی با بیان اینکه بعد از حملات تروریستی اسرائیل به سرکنسولی ایران در دمشق و شهادت چند تن از فرماندهان و سربازان ایرانی، سطح تنش‌ها در منطقه به سطوح تازه ای وارد شده است، گفت: این تنش بر بازارهای بین المللی نیز اثر گذار بود و در همان لحظات بعد از حملات، نفت برنت به ۸۸ دلار رسید، رشدی که همچنان ادامه داشته است و سطوح ۹۱ دلار را رد کرده است.

آرین اضافه کرد: در ایران و در بازارهای داخلی نیز التهابات حاصل از این تنش‌ها فروکش نکرده و بلافاصله بعد از حمله دلار به ۶۲ هزار دلار صعود کرد و در هنگام نگارش این نوشته، جهش دلار همچنان تداوم داشته و به سطوح ۶۵ هزار تومان نزدیک شده است.

این کارشناس اقتصادی افزود: بعد از این حملات، مقامات ایران از قطعی بودن واکنش به اسرائیل و تنبیه آن خبر دادند. اظهاراتی که تاکنون عملیاتی نشده است. طبیعی است که اظهارنظر درباره پاسخ به اسرائیل، داده میدانی و تخصصی فراتر از شناخت‌های متعارف لازم دارد.

آرین در پایان گفت: اگرچه مشخصاً لازم است که این پاسخ به طور مستقیم از سوی ایران صورت گیرد اما پاسخ سریع و بدون در نظر داشتن ظرایف آن می‌تواند احتمال عواقب ویرانگر را آن هم در خاورمیانه مملو از پیچیدگی افزایش دهد. به هر نحو این واکنش تا به حال صورت نگرفته و این عدم واکنش به خودی خود می‌تواند خطر ریسک دیگری را افزایش دهد. خطر احتمال افزایش حملات اسرائیلی‌ها که بدون پاسخ خواهد ماند.

برنامه‌های متفاوت از بانک مرکزی

حقیقت آن است که بانک مرکزی در یک سال اخیر اقدامات متفاوتی را انجام داده که تاکنون سابقه نداشته است، مهمترین اقدام بانک مرکزی در یک سال اخیر ایجاد مرکز مبادله ارز و طلا بود که اقدامی رسمی برای بازارسازی است.

به گفته رئیس کل بانک مرکزی، بانک مرکزی سال گذشته با اجرای سیاست تثبیت ۷۰ میلیارد دلار برای تأمین کالاهای اساسی و نیاز وارد کنندگان با نرخ ارز ترجیحی و نیمایی تأمین کرد و سیاست تأمین ارز مورد نیاز وارد کنندگان در دستور کار سال جاری بانک مرکزی است، امروز هیچکس نمی‌تواند ادعا کند که واردات قانونی کالایی را با نرخ ارز ۶۰ هزار تومانی انجام داده است.

به گفته فرزین، در بازار مبادله ارز و طلا نزدیک به ۵۰ میلیارد دلار ارز با نرخ زیر ۴۰ هزار تومان برای واردات تمامی کالاهای قانونی تخصیص یافت و هرکس به طور قانونی قصد واردات کالا یا استفاده از خدمتی را داشت، می‌توانست از این ارز بهره ببرد. در همین راستا در یک ماه پایانی سال، میزان ارز مسافرتی با نرخ مرکز مبادله دوبرابر شد، زیرا ارز لازم کافی در اختیار بانک مرکزی بود.

بانک مرکزی سال گذشته سیاستی را با عنوان سیاست تثبیت اجرا کرد و دو نظام بازار را طراحی کرد که یکی از آن برای تأمین ارز مورد نیاز واردات کالاهای اساسی کشور با نرخ ۲۸۵۰۰ اختصاص داشت و در این قالب از روز اول عید تا پایان ۲۹ اسفند نزدیک به ۲۰ میلیارد دلار ارز ۲۸۵۰۰ تومانی بابت کالاهای اساسی کشور تأمین از این طریق تأمین شد که شامل داروها، کالاهای کشاورزی اعم از جو، گندم، سم، کود، بذر و لوازم پزشکی می‌شد، پس نرخ آن‌ها تثبیت شده بوده است و این سیاست امسال هم ادامه دارد.

سعی بانک مرکزی برای کنترل نقدینگی

آن گونه که رئیس کل بانک مرکزی می‌گوید: هدف گذاری بانک مرکزی در سال گذشته برای نرخ رشد نقدینگی ۲۵ درصد بود اما با این حال این نرخ در حد ۲۴.۳ کنترل شد و این یعنی نرخ رشد نقدینگی بعد از پنج سال به زیر ۲۵ درصد رسیده است. به این ترتیب نرخ رشد نقدینگی به عنوانی یک از عوامل مهم تأثیر گذار بر نرخ ارز به شدت کاهش یافت.

فرزین عامل دوم اثرگذار بر نرخ ارز را تراز تجاری و میزان صادرات و واردات کشور عنوان کرد و گفت: کل حجم تجارت کشور در سال گذشته حدوداً به عدد ۱۵۲ میلیارد دلار رسید. یعنی حدود ۸۶ میلیارد دلار صادرات و ۶۶ میلیارد دلار واردات انجام شد و تراز تجاری کالایی کشور هم ۲۰ میلیارد دلار مثبت بود. و لذا این این عامل بنیادین هم بیانگر وضعیت مناسب ارز ئ است.

ارز ۶۰ هزار تومانی در اقتصاد رسمی کشور تأثیری ندارد

ارز ۶۰ هزار تومان تا زمانی که در این قیمت تثبیت نشود سرمنشا گرانی رسمی کالاها نیست زیرا واردات قانونی کشور با نرخ‌های ۲۸۵۰۰ و ۴۰ هزار تومان انجام شده و فعلاً قیمت‌ها بر اساس رویه سال گذشته در بازار تعیین می‌شود، اما اگر قیمت دلار در هفته‌های متوالی بالای ۶۰ هزار تومان قرار بگیرد می‌تواند سرمنشا گرانی‌ها باشد.

بانک مرکزی سعی دارد در بازار غیررسمی نیز مداخله کند و قیمت ارز را به پایین ۶۰ هزار تومان برساند و باید دید می‌تواند با مداخلات قیمت را به کانال ۵۰ هزار تومان برگرداند یا خیر؟