سودان چرا از افزایش صادرات طلا بهره نمی‌برد؟
افزایش صادرات طلای سودان به عنوان منبع اصلی تامین ارز طی یک سال گذشته آن هم در سایه جنگ ارتش با شبه نظامیان نتوانسته به دولت خارطوم برای فائق آمدن بر ناامنی غذایی کمک کند.
در حالی که سودان ظرفیت تولید تا ۸۰ تن طلا در سال با درآمد هفت میلیارد دلاری را دارد با بحران هایی نظیر امنیت غذایی در نتیجه شورش شبه نظامیان مواجه است» این را یک مقام دولتی سودان در گفت‌وگو با الجزیره بیان داشت.سودان رتبه سوم تولید طلا در آفریقا و رتبه سیزدهم در جهان را داراست همچنین ذخایر دست نخورده طلا در سودان نیز حدود ۱۵۵۰ تن تخمین زده می‌شود.در همین حال گزارش‌های سازمان ملل حاکی است که درگیریِ یک سال و نیم اخیر میان ارتش و نیروهای پشتیبانی سریع سودان، این کشور آفریقایی را در مسیر مواجه‌شدن با بدترین بحران قحطی در جهان قرار داده است؛ به گونه‌ای که یک‌سوم از ساکنان سودان یعنی ۱۸ میلیون نفر در عمل با نبود امنیت غذایی شدید روبرو هستند.به گزارش الجزیره با وجود اینکه سودان از ۱۷ ماه پیش درگیر جنگ داخلی تازه‌ای است اما صادرات طلای این کشور در این مدت افزایش یافته به خصوص که سرمایه‌های ملی در این کشور با توقف سرمایه گذاری‌ها و کاهش فعالیت‌های اقتصادی و تجاری در سایه جنگ به سمت استخراج سنتی معادن رفته است.از همین رو با تخریب کارخانه‌ها و اختلال در بازار املاک و مستغلات در نتیجه جنگ، صنعتگران به سمت تولید طلا رفته اند که ده‌ها شغل مرتبط با آن هم ایجاد کرده است.به گفته شرکت منابع معدنی وابسته به وزارت معدن سودان بخش خصوصی یا سنتی استخراج طلا در اکثر نقاط سودان گسترش یافته و در ۱۴ استان از ۱۸ استان این کشور متمرکز است که بیش از دو میلیون نفر را استخدام کرده و حدود ۸۰ درصد از مقدار طلای تولیدی در این کشور را برعهده دارد.
اکثر معدنچیان در ازای گرفتن دستمزد در استخراج سنگ‌هایی که حاوی چند گرم طلا هستند، کار می‌کنند این سنگ‌ها از طریق آسیاب‌ها آسیاب می‌شوند و طلا از آنها جدا می‌شود این سنگ‌ها از چاه‌هایی استخراج می‌شوند که از طریق فلزیاب‌ها وجود فلز گرانبها در آن را نشان می‌دهد.کارشناسان بر این باورند که استخراج سنتی طلا در سودان منبع آلودگی است، زیرا از جیوه آلی یا مایع برای استخراج طلا از سنگ‌ها استفاده می‌شود و در این شیوه طلا با دست تفکیک می‌شود یعنی آن را روی مشعل یا کوره گرم می‌کنند تا زمانی که جیوه تبخیر شود و طلا را جدا کند.
محمد طاهر عمر، مدیرکل شرکت منابع معدنی سودان (بازوی نظارتی وزارت معادن این کشور) گفت که درآمدهای حاصل از صادرات طلا منبع اصلی منابع ارزی این کشور پس از جدایی سودان جنوبی در سال ۲۰۱۱ بوده است زیرا با جدا شدن سودان جنوبی حدود دو سوم درآمدهای نفتی سودان که ۹۰ درصد منابع ارزی آن را تشکیل می داد،از دست رفت.عمر در گفت‌وگو با الجزیره توضیح داد که پس از شروع جنگ در اواسط آوریل ۲۰۲۳ سایت‌های استخراج سنتی برای تولید طلا از ۱۴ استان به ۶ استان کاهش یافت و بازارهای فروش طلا از ۷۲ به ۵۲ بازار کاهش یافت و شرکت‌های بزرگی که صاحب امتیاز استخراج طلا در برخی مناطق هستند و بیشترشان نیز خارجی بودند فعالیتشان متوقف شده است. وی تاکید کرد: اکتبر( مهرماه گذشته) آغازی برای رهایی از شوک جنگ بود و شش شرکت بزرگ خارجی و بازرگانانی که فعالیت تجاری آنها متوقف شده بود کارشان را از سر گرفتند و کارگرانی که منابع معیشت خود را از دست دادند به سمت سایت های طلا چه برای استخراج از معادن سنتی و چه در سایر مشاغل در بازارها رفتند.عمر فاش کرد که تولید طلا از طریق استخراج سنتی از ابتدای سال جاری تا اوت گذشته ۲۹.۲ تن با بازدهی ۱.۸۶ میلیارد دلار بوده و پیش بینی می شود با ورود شرکت های امتیازی که فعالیت خود را از سر گرفته اند، تولید تا آخر سال به ۶۰ تن برسد در حالی که تولید در سال گذشته به دلیل شرایط جنگی و امنیتی ۶.۴ تن بوده است.
این مقام دولتی معتقد است: درآمد حاصل از صادرات طلا می تواند سالانه ۷ میلیارد دلار باشد، اما حدود ۵۰ درصد از تولید طلا به صورت قاچاق از مرز خارج می‌شود، زیرا تولیدکنندگان علاوه بر نیاز خود به ارز خارجی می‌خواهند آن را به قیمت بورس جهانی نیز بفروشند. گزارش منابع غربی نیز حاکی از آن است که طلا در درگیریهای کنونی سودان بر سر قدرت نقش دارد، زیرا منبع درآمدی برای نیروهای شبه نظامی پشتیبانی سریع و مورد طمع قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی است.عمر می افزاید: دولت اقدامات خود را برای ایجاد بورس طلا آغاز کرده است و افزون بر آن، دو پالایشگاه این فلز گرانبها در عطیره در شمال کشور ایجا شده علاوه بر این اقدامات برای ورود پالایشگاه سوم که در بندر ساحلی سودان در شرق این کشور ایجاد خواهد شد.مدیرکل شرکت منابع معدنی سودان، در عین حال بروز آلودگی بر اثر ترکیب ضایعات و زباله‌های ناشی از استخراج طلا با جیوه حاوی مواد شیمیایی مضر با آب باران و سیل در شمال این کشور رد کرد.وی تأکید کرد که تیمی از مدیریت ریسک شرکتش از مناطق معدنی استخراج سنتی طلا بازدید کردند و عدم وجود هرگونه مشکل زیست محیطی را تأیید کردند، علاوه بر این، شرکت برای هر گونه تخلفی که منجر به آسیب به محیط زیست شود، مجازات شدیدی را اعمال می‌کند.
محمد النایر، کارشناس اقتصادی، به نوبه خود معتقد است که ثروت زیرزمینی مانند نفت و طلا، ثروت ملی است، اما استخراج سنتی طلا آن را به ثروت افرادی تبدیل کرده است که فقط به دولت مالیات می‌پردازند.وی بر لزوم تغییر تدریجی معدنکاری سنتی به معدنکاری سازمان یافته در سودان از طریق شرکت های توانمند و اعمال تقسیم تولید بین دولت و سرمایه گذاران در این بخش، همانطور که در بخش نفت اتفاق افتاده، تاکید می‌کند.این کارشناس به الجزیره گفت که توقف ناگهانی تولید سنتی منجر به آوارگی دو میلیون کارگر می‌شود و حدود ۱۰ میلیون نفر از خانواده‌هایشان متضرر خواهند شد بنابراین، تغییر به سمت استخراج سازمان‌یافته طلا نیازمند تشویق تولیدکنندگان به داشتن ماشین‌آلات و تجهیزات متوسط و کوچک است تا از این طریق سود دولت هم بیشتر شود.این کارشناس اقتصادی ضمن انتقاد از تاخیر در ایجاد بورس طلا علیرغم وجود پروژه و برنامه مشخص از سال ۲۰۱۵ گفت: این اقدام، قاچاق طلا که سالانه حدوداً ۱۰۰ تن تخمین زده می‌شود محدود خواهد کرد و ذخیره‌ای از این فلز گرانبها در بانک مرکز سودان ایجاد خواهد شد.محمد النایر معتقد است که کنترل بر تولید طلا در سودان از طریق سیاست ها نه فقط رویه های اداری و امنیتی حاصل می‌شود.به گفته این سخنگو، استفاده از مواد شیمیایی مانند سیانید و جیوه در معادن سنتی برای جداسازی طلا از سنگ‌ها خطرات زیست محیطی و بهداشتی دارد و نظارت بر استفاده از این مواد مضر در معادن سنتی دشوار است.وی گفت: مسئولان باید، استفاده از جایگزین‌های بی ضرری را که اکنون در بازارهای خارجی موجود است، تشویق کنند.
منبع: فارس
