برداشت ۱۰ میلیارد دلاری از صندوق توسعه ملی در بودجه ۱۴۰۴

مژگان خانلو سخنگوی ستاد بودجه سال ۱۴۰۴ در خصوص کلیات و نحوه تنظیم لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ گفت: طی دو سال گذشته اصلاح ۱۸۰ و ۱۸۲ آیین نامه داخلی مجلس موجب شد تا دولت بودجه را در دو مرحله تقدیم مجلس کند. پس از تقدیم کلیات در بخش اول، اگر این بخش مورد تایید مجلس قرار بگیرد، کمیسیون تخصصی بررسی‌های بیشتری در این خصوص را براساس جدول زمانی بودجه انجام می‌دهد. از روز سه‌شنبه این هفته نیز بررسی جزئیات در مجلس آغاز می‌شود.

بنابراین از نظر زمان بندی و ارائه لایحه به مجلس زمان بندی مناسبی انجام شد. به طور مشخص بودجه به صورت انتزاعی و پشت دربهای بسته شکل نمی‌گیرد. بودجه تبلوری از سیاست های مالی دولت است که باید با سیاست‌های تجاری و اقتصادی هماهنگ باشد.

وی در نشستی که در مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری سازمان برنامه و بودجه در خصوص بررسی روند رشد اقتصادی گفت: از سال ۱۳۷۵ تا سال ۱۳۸۵ شاهد رشد اقتصادی مناسب کشور بودیم اما پس از آن شاهد رشد نوسانی و پایین بودیم. این موضوع نشان می‌دهد که رشد نشان از افزایش بهره‌وری نیست و عمده آن ناشی از فروش نفت و یا استفاده از ظرفیت خالی تولید بوده است. به همین دلیل در فصل اول امسال نیز رشد از سطح ۴ درصد فاصله گرفتیم. قطعاً این رشد اقتصادی ناچیز بر روی شاخص‌های درآمدی و افزایش فشار بر روی دهک پایین اثر گذاشته است. لازمه افزایش سطح رفاه این است که در مسیر رشد اقتصادی حرکت کنیم.

در دهه ۷۰ و ۸۰ شاهد بیشترین رشد سرمایه‌گذاری در کشور بودیم. اما در دهه ۹۰ سرمایه‌گذاری شرایط مناسبی نداشته است که از جمله دلایل آن تحریم، امنیت سرمایه‌گذاری و کرونا بوده است. یکی از ابزارهای لازم در مسیر خروج از رکود، فراهم کردن شرایط سرمایه‌گذاری است. حداقل سرمایه‌گذاری باید استهلاک را جبران کند. ثبات قوانین و مقررات در این مورد بسیار اثر گذار است. یکی از ارکان بودجه ۱۴۰۴ این بود که بتوانیم ثبات ایجاد کنیم.

سخنگوی بودجه ۱۴۰۴ در خصوص وضعیت بودجه‌های عمرانی گفت: از سال ۱۳۸۹ ما ۲۲ میلیارد دلار برای بودجه عمرانی هزینه کردیم. در این بازه شاهد کاهش شدید بودجه عمرانی هستیم. حجم تخصیص این منابع انقدر کم بوده است که بازه زمانی تکمیل پروژه‌های طولانی شده که پروژه تکمیل نشده نیز دچار استهلاک شدند و بعضاً اهداف ایجاد آنها از دست رفته است. تلاش شده تا در لایحه ۱۴۰۴ بودجه عمرانی تا حد امکان افزایش یابد و انبساط در بودجه عمرانی کار درستی محسوب می‌شود.

وی با اشاره به آمارهای تورم در سال‌های اخیر گفت: کنترل تورم جزو وظایف بانک مرکزی است اما تلاش بر این بوده است تا دولت در این مسیر اقدام منفی نداشته باشد. بر همین اساس دولت تلاش کرد تا بودجه‌ای ارائه دهد که حداقل کسری را داشته باشد. یکی از اصلی ترین ریشه‌های کسری بودجه عدم پیش‌بینی صحیح درآمدها و هزینه‌ها است. صرفه‌جویی در هزینه به دلیل پیش‌بینی حداقلی عملاً غیر قابل اجتناب است.

برداشت ۱۰ میلیارد دلاری از صندوق توسعه ملی در لایحه ۱۴۰۴

خانلو با اشاره به اینکه وقتی هزینه‌ها در حداقل دیده شده و ناچار به پرداخت هستید اگر منابع وصول نشود یا بیش برآوردی انجام شود دچار کسری بودجه خواهیم شد، گفت: در لایحه سال آینده نیز با کسری مشخصی مواجه شدیم و می‌توانستیم بودجه را تراز نشان دهیم و سپس در وسط سال با اجازه مقام معظم رهبری از منابع صندوق توسعه ملی استفاده کنیم. برای جلوگیری از این موضوع که در سال جاری نیز رخ داد، با کسب مجوز لازم ۱۰ میلیارد دلار از منابع صندوق توسعه ملی وارد لایحه بودجه ۱۴۰۴ شد.

تاکید سازمان برنامه بر افزایش قیمت تدریجی کالاهای اساسی در سال آینده

وی در خصوص نرخ ارز گفت: در هفت ماهه امسال ۷ میلیارد دلار کسری تجاری داشته‌ایم. این موضوع احتمال فشار در بازار ارز و جهش را بالا می‌برد. به همین دلیل یکی از تلاش‌های دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۴، افزایش انگیزه در صادرات و بازگشت ارز است. دولت این کار را از ارز کالای اساسی خود آغاز کرده است. منبع ارز واردات کالاهای اساسی صادرات نفت و گاز سهم دولت است. پیش‌بینی ما این است که رقمی بالاتر از ۱۲ میلیارد دلار برای این موضوع وصول نخواهد شد. در نتیجه نمی‌توان رقمی مثلا ۱۵ میلیارد دلار برای واردات کالای اساسی در نظر گرفت. در نتیجه دولت تلاش خواهد کرد تا اصلاحات تدریجی قیمت کالاهای اساسی افزایش پیدا خواهد کرد. اینگونه نیست که قیمت کالاهای اساسی از روز اول سال ۱۴۰۴ افزایش پیدا کند بلکه به طور تدریجی و کالا به کالا این اتفاق رخ خواهد داد.

ساز و کار انتشار ۲۰۰ همت اوراق برای پرداخت بدهی دولت به بانک‌ها

خانلو در خصوص سیاست‌های ثبات‌ساز در بودجه ۱۴۰۴ گفت: دولت تلاش کرده است تا نرخ ارز تسعیر کالاهای غیر اساسی و اساسی را تغییر دهد تا مزیت صادراتی ایجاد کند. سیاست‌های ثبات آفرین شامل افزایش صادرات، کاهش اخلال در قیمت های نسبی اقتصاد، افزایش عرضه ارز در بازار و کنترل نره ارز و کاهش رانت و فساد مالی و اقتصادی است. بخش دیگری از سیاست‌های ثبات آفرین کاهش ناترازی بانک‌ها و کنترل پایه پولی، تقویت بنیه مالی بانک‌ها، افزایش انضباط در مدیریت بدهی و کاهش نرخ تورم از طریق پایبندی دولت به بدهی‌ها خود است. سال گذشته قانون جدید بانک مرکزی مصوب شد که در ماده ۵۶ آن تاکید شده است که سقف تسهیلات تکلیفی در اختیار بانک مرکزی است. در نتیجه دولت در لایحه بودجه سقفی در این خصوص تعیین نکرده است.

دولت در برنامه هفتم موظف شده است که بدهی‌های خود را بهادار سازی کند. بانک‌ها عموماً در ترازنامه خود این بدهی را محاسبه و بعضاً آن را به صورت سود در نظر می‌گیرند در صورتی که مبنایی ندارد و یک عدد منجد و بی خاصیت است. مقرر شد در قالب اوراق این بدهی به بانک‌ها تسویه شود که در حال حاضر ۲۰۰ همت برای این منظور در نظر گرفته شد. این اوراق قابل معامله بین بانک‌ها است اما اجازه معامله آن در بورس وجود ندارد. ضمن اینکه بانک‌ها می‌توانند این اوراق را در اختیار بانک مرکزی قرار دهند.

منابع متناسب سازی حقوق بازنشستگان به طور کامل پیش‌بینی شد

وی ادامه داد: در بحث افزایش حقوق‌ها نیست براساس مجوزهای قانونی حداقل ۲۰ درصد افزایش حقوق را داشتیم. اما میانگین افزایش حقوق‌ها براساس قانون جوانی جمعیت ۲۸ درصد است. ضمن اینکه اجرای متناسب سازی حقوق بازنشستگان بیش از ۱۰۰ همت هزینه دارد که پیش‌بینی آن به طور کامل انجام شده است.

کسری ۵۶ همتی در پرداخت پاداش بازنشستگی ۱۴۰۳

سخنگوی بودجه سال ۱۴۰۴ با اشاره به اینکه در قانون بودجه امسال ۱۶۱ همت برای گندم پیش‌بینی شده بود اما مشخص بود که نیاز به خرید ۲۰۰ همت منابع وجود دارد، گفت: اما در سال آینده ۲۵۰ همت در نظر گرفته شد چرا که رقم واقعی پیش‌بینی شد. در سال جاری پیش‌بینی پاداش ۲۲ همت برای بازنشستگان صورت گرفت. اگر تنها بخواهیم پاداش پایان خدمت بازنشستگان آموزش و پرورش را پرداخت کنیم به ۳۸ همت منابع نیاز داریم. همچنین اگر بخواهیم پاداش پایان خدمت کل بازنشستگان سال ۱۴۰۲ را پرداخت کنیم به ۷۸ همت نیاز داریم. در نتیجه عدد بودجه سال ۱۴۰۳ غیر واقعی بوده است.

اضافه شدن ۱۳۷۰ همت به سقف بودجه از طریق سه ردیف فرابودجه

وی افزود: در بحث شفاف سازی فرا بودجه نیز شاهد تحول در بودجه ۱۴۰۴ هستیم. دو قلم از مواردی که در این بخش به سقف بودجه اضافه شد، بودجه نیروهای مسلح و منابع حاصل از فروش نفت برای راه و انرژی اتمی است که ۶۷۰ همت مربوط به همین دو بخش است. مورد دیگر نیز بودجه هدفمندی است که خود به خزانه دومی تبدیل شده بود که حجم آن در سال جاری به بیش از ۷۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. موارد مشخصی در خصوص پرداخت یارانه وجود دارد و اگر منابع آن آماده نباشد پایبندی دولت به تعهدات خود را تحت شعاع قرار می‌دهد.

برخی موارد در لایحه به عنوان عدد یک در نظر گرفته می‌شود. عمده این موارد در مرحله قانون گذاری به وجود می‌آید. به طور مثال در بودجه سال جاری مقرر شد که عوارض حاصل از صادرات نفت برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان تخصیص داده شود که سیاست خوبی است اما عدد درج شده برای آن در بودجه عدد یک بوده است. این در حالی است که ۲۲ همت رقم درآمد و هزینه این بخش است که ۹ همت آن اتفاق افتاده است.

سهم ۹۳۵ هزار میلیاردی هدفمندی در کسری تراز عملیاتی لایحه ۱۴۰۴

خانلو در توضیح وضعیت تراز عملیاتی لایحه بودجه سال ۱۴۰۴، گفت: کسری تراز عملیاتی بودجه هزار و ۸۰۶ همت است. به غیر از ضریب رشد حقوق و متناسب سازی حقوق بازنشستگان هزینه‌های دیگری نیز باید دیده می‌شد مانند هزینه‌های پاداش بازنشستگی. ضمن اینکه هزینه‌های هدفمندسازی نیز اضافه شده است. ۹۳۵ همت از کسری تراز عملیاتی مربوط به همین بخش است. اگر فرابودجه‌ای ها را از کسری تراز عملیاتی خارجی کنیم رقم تراز عملیاتی یک عدد معمول است.

خانلو در خصوص مصارف هدفمندی یارانه‌ها گفت: این مصارف شامل ۲۵۰ همت گندم، ۱۵۴ همت دارو، ۳۰۵ همت یارانه نقدی، ۱۰۰ همت مدد جویان و واردات فرآورده ۶۵ همت است که در نهایت دچار کسری ۲۰۰ هزار میلیارد تومانی است.

وی در بخش درآمدهای مالیاتی با اشاره به شد ۳۹ درصدی مالیات‌ها گفت: قرار است این رشد از طریق گسترش پوشش و اجرای کامل پایانه‌های فروشگاهی وصول شود. سهم دولت از نقت صادرات ۴۷۰ هزار بشکه نفت است. در این بین قمیت نفت ۶۳ دلار و نرخ تسعیر ۳۸.۵۰۰ تومان برای کالاهای اساسی در نظر گرفته شده است و نرخ تسعیر در سایر موارد ۵۵ هزار تومان است.

طلبکاران اموال دولت را با پرداخت ۱۰ درصد ارزش می‌خرند

سخنگوی بودجه سال ۱۴۰۴ گفت: در حوزه واگذاری اموال نیز شاید گفته شود که این موضوع در سال های گذشته وجود داشته ولی عملی نشده است. اما مقرر شده که ۲۰۰ همت از اموال با بدهی دولت تهاتر شود. در حقیقت بخشی از اموال دولت که متناسب با نیاز طلبکار است، در مزایده قرار می‌گیرد و طلب‌کار می‌تواند با پرداخت نقدی ۱۰ درصد بهای تمام شده مالک دارایی دولت شود و مابقی را پرداخت نمی‌کند.

منابع جدیدی برای خرید ۵۰۰ همت اوراق لازم نیست؟

وی ادامه داد: در سال آینده باید باز پرداخت حدود ۴۷۰ همت اوراق را بازپرداخت کنیم. صندوق های درآمد ثابت باید حداقلی از منابع خود را صرف خرید اوراق کنند. با افزایش ظرفیتی که از طریق رشد پرتفو و منابع بانکی و صندوق‌ها نسبت به سال گذشته رخ می‌دهد به طور بالقوه بیش از ۵۰۰ همت ظرفیت خرید اوراق به وجود می‌آید در نتیجه این رقم فشاری به بازار سهام نخواهد آورد.

درآمد ۱۰۰ هزار میلیاردی از واگذاری دو شرکت خاص دولتی در ۱۴۰۴

خانلو با بیان اینکه پیش‌بینی شده است که از واگذاری دو شرکت خاص دولتی ۱۰۰ همت درآمد ایجاد شود، گفت: این در حالی است که کل منابع پیش‌بینی شده از این محل ۱۳۵ همت بوده است. لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ اولین قانون منطبق بر قانون برنامه هفتم است. به لحاظ تبصره‌ای تعیین کردیم که هر بند از قانون منطبق بر کدام بخش از قانون برنامه هفتم است.

طبق برنامه هفتم باید برای ۶۸ ردیف در بخش دوم لایحه بودجه درآمد و هزینه پیش‌بینی شود. مصادیق که نیاز به مجوز خاص داشته‌اند در بخش اول لایحه بودجه در نظر گرفته شده بودند.