ورود دلالان افغان به بازار زعفران ایران، تهدیدی جدی برای جایگاه صادراتی کشور

ایران علاوه بر تولید، در صادرات این محصول نیز جایگاه برجسته‌ای دارد و مهم‌ترین صادرکننده زعفران در دنیا محسوب می‌شود. در سال‌های اخیر، تولید زعفران در ایران با روندی صعودی همراه بوده و به رقم حدود ۳۰۰ تن در سال رسیده است. این در حالی است که بسیاری از کشورها از جمله اسپانیا و کشورهای حاشیه خلیج فارس، زعفران ایران را بسته‌بندی کرده و با برند خود وارد بازار جهانی می‌کنند.

با وجود تولید و صادرات فراوان، ایران از لحاظ ارزآوری و سهم در بازار جهانی زعفران در وضعیت مطلوبی قرار ندارد. برآوردها نشان می‌دهند که ایران از ۸ میلیارد دلار گردش مالی تجارت جهانی زعفران تنها حدود ۳۰۰ میلیون دلار درآمد حاصل می‌کند، که بخش عمده‌ای از آن به دلیل خام‌فروشی و نداشتن برند معتبر برای زعفران ایران است. در سال ۱۳۹۹، ایران حدود ۳۲۴ هزار کیلوگرم زعفران صادر کرده که این رقم نشان‌دهنده پتانسیل بالای ایران در زمینه صادرات است، اما همچنان مشکلاتی در مسیر بهبود جایگاه صادراتی این محصول وجود دارد.

ورود دلالان افغان به بازار زعفران ایران

یکی از چالش‌های جدید در بازار زعفران ایران، ورود دلالان افغان به این حوزه است. با توجه به نوسانات قیمتی و نبود نظارت‌های کافی، برخی از دلالان افغان اقدام به خرید زعفران از کشاورزان ایرانی با قیمت پایین‌تر کرده و آن را به بازارهای خارجی صادر می‌کنند. این وضعیت باعث کاهش میزان صادرات رسمی ایران و از دست دادن سهم بازار جهانی شده است. در برخی موارد، زعفران ایرانی که توسط این دلالان خریداری می‌شود، در بازارهای جهانی با نام و برند کشورهای دیگر به فروش می‌رسد، که این امر علاوه بر کاهش ارزآوری برای ایران، به اعتبار این محصول نیز لطمه می‌زند.

علاوه بر این، افزایش قاچاق زعفران از ایران به کشورهای همسایه، به ویژه افغانستان و پاکستان، مشکلاتی را در زمینه کنترل کیفیت و شفاف‌سازی مسیر صادرات ایجاد کرده است. برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که دلالان افغان، با بهره‌برداری از تفاوت قیمت‌ها و شرایط موجود، زعفران ایرانی را در بسته‌بندی‌های غیررسمی به بازارهای جهانی ارسال می‌کنند، که این امر به تضعیف اعتبار برند زعفران ایرانی در بازار جهانی منجر شده است.

این وضعیت نه‌تنها از نظر اقتصادی آسیب‌زا است بلکه کیفیت زعفران ایرانی را نیز تحت تأثیر قرار داده است. برای مقابله با این چالش‌ها، ایجاد سیستم‌های نظارتی پیشرفته‌تر و تقویت برندینگ زعفران ایران از اهمیت بالایی برخوردار است. علاوه بر این، حمایت از کشاورزان و افزایش فرآوری‌های داخلی می‌تواند به افزایش ارزش افزوده زعفران ایرانی و تقویت جایگاه این محصول در بازار جهانی کمک کند.

در نهایت، برای جلوگیری از کاهش سهم ایران در بازار جهانی زعفران و افزایش درآمدهای ارزی از این محصول، ضروری است که دولت اقدامات مؤثری در راستای کنترل قاچاق، بهبود فرآوری و بسته‌بندی، و ایجاد برندهای معتبر انجام دهد.

منبع: برنا