۳ تا بخر؛ یکی ببر/ نان همچنان چند نرخی است
طی هفته گذشته قیمت نان افزایش پیدا کرد اما نرخ‌هایی که اعلام شد بسیار پایین‌تر از نرخ‌هایی بود که تهرانی‌ها برای خرید نان می‌پردازند. به عنوان مثال، در نرخ جدید که به قول اتحادیه نانوایان سنگک با ۵۰ درصد رشد قیمت مواجه شده، قیمت مصوب ۷ هزار و ۶۰۰ تومان است، در حالی که تهرانی‌ها بیش از یک ماه است سنگک ساده را ۱۰ تا ۱۵ هزار تومان و سنگک کنجدی را ۲۰ تا ۲۵ تومان خریداری می‌کنند.
به گفته بازرسان تعزیرات، حداقل سود نانوایان دولتی‌پز از گران‌فروشی ماهانه حدود ۴۵۰ میلیون تومان است که باید با نظارت‌های مداوم متوقف شود. روز گذشته برخی رسانه‌ها از افزایش قیمت نان در تهران در روز‌های آتی با مجوز استاندار خبر دادند، آیا اعلام نرخ جدید تأثیری بر ارزان‌شدن قیمت نان دارد؟ به نظر می‌رسد نانوایان به قدری «خودسر» شده‌اند که هیچ توجهی به نرخ‌های مصوب ندارند و از همه مهم‌تر اینکه جریمه‌های گران‌فروشی بازدارنده نیست و ارقام آن در مقابل سود‌هایی که از گران‌فروشی و فروش آزاد آرد نصیب نانوایان متخلف می‌شود، بسیار ناچیز است. شاید همین سود‌های میلیونی است که باعث می‌شود دارنده مجوز نانوایی ساکن شهرستان باشد و در تهران نانوایی را به چند کارگر بسپارد.
از زمانی که نانوایان آزادپز راه افتادند تا کمبود نانوایی‌های دولتی را جبران کنند و به اصطلاح در بازار رقابتی، کیفیت نان رشد کند، بازار تخلفات و قیمت‌های خودسرانه رونق گرفت. از آن تاریخ فروش شبانه آرد دولتی در بازار آزاد رواج یافت و قوت غالب مردم به دست کسانی افتاد که با تخلف، گران‌فروشی و کم‌فروشی پول‌های کلانی به جیب می‌زنند.
امسال با مجوز استانداری قیمت نان دولتی در دو مرحله گران شده است؛ «فروردین ماه و ایام پساجنگ». البته از پنجم تیر ماه تاکنون به طور غیررسمی قیمت‌ها گران شده بود. نکته قابل تأمل این است که نرخ‌های جدید بسیار ارزان‌تر از آن قیمت‌هایی است که مردم در پایتخت و حاشیه آن بابت خرید نان می‌پردازند. در یک دهه اخیر تصمیمات متعددی برای ساماندهی توزیع آرد و نان اتخاذ شده است. از حذف یارانه نان در سال ۱۳۸۹ گرفته تا طرح هوشمند‌سازی نان در اردیبهشت سال گذشته و مجاب کردن نانوایان به استفاده از کارتخوان هوشمند دولت، همگی شیوه‌هایی برای مقابله با قاچاق آرد و فروش آرد یارانه‌ای در خارج از شبکه و از همه مهم‌تر بهبود کیفیت نان بود.
به‌رغم این تلاش‌ها نه تنها کیفیت نان بهبود نیافته بلکه دورریز آن بالاتر هم رفته است، ضمن اینکه گزارشات میدانی نشان می‌دهد ۸۰ درصد نانوایی‌ها نرخ مصوب را رعایت نمی‌کنند و به بهانه‌های مختلف از کارتخوان‌های خودشان استفاده می‌کنند. نبود نظارت از سوی اتحادیه نانوایان باعث شده است نانوایان در حاشیه امنی که برای خود ساخته‌اند، نرخ‌های متفاوتی از مشتریان طلب کنند.
اکنون این سؤال مطرح می‌شود که نقش اتحادیه‌ها در بازرسی از نانوایان چقدر است؟ آیا وظیفه اتحادیه صرفاً صدور مجوز است یا باید با بازرسی‌های مداوم راه‌های تخلف فعالان این صنف را مسدود کند؟
تخلفاتی که از دید مردم پنهان نیست
با رصد کوتاه فضای مجازی و شبکه‌های اینترنتی به فیلم‌هایی برخورد می‌کنیم که مردم از خروج کیسه‌های آرد از نانوایی‌ها در نیمه شب تهیه کرده‌اند. فروش خارج از شبکه آرد دولتی به قدری آشکار و همه‌گیر شده است که حداقل در هر محله‌ای یکی از نانوایان سنتی دولتی‌پز این تخلف را انجام می‌دهد. ظاهراً طرح هوشمند‌سازی فروش نان و استفاده از کارتخوان‌های نانینو نیز نتوانسته است مانع این تخلفات شود، مضاف بر اینکه اگر در گذشته نانوایان فقط آردشان را با نرخ آزاد می‌فروختند یا کم‌فروشی می‌کردند، اکنون نرخ‌های خودسرانه‌ای برای انواع نان تعیین می‌کنند و نرخ‌های مصوب اتحادیه‌ها و استانداری‌ها برای‌شان بی‌ارزش شده است. نکته جالب اینکه شماره‌های اتحادیه‌ها را در پشت شیشه نانوایی‌ها به نمایش گذاشتند تا مردم تخلفات را گزارش دهند.
منبع: دانشجو
