التماس هند به ایران ادامه دارد

پس از بدعهدی دولت هند در انجام تعهدات در بندر چابهار اکنون با حضور دولت طالبان در افغانستان، دهلی‌نو از ایران می خواهد تا دسترسی اش را به آسیای میانه تسهیل کند؛ هندوستان برای استفاده از تاسیسات بندی و زیرساخت های ترانزیتی نیازمند ایران است و باید همچون یک مشتری خوش حساب هزینه های تجارت خود را بپردازد.

از سال های پایانی دولت «حسن روحانی» روشنگری های میز اقتصادی تحریریه و ارائه آمارهای مستند و دلایل مستدل موجب شد تا به تدریج با تلاش برخی نمایندگان مجلس توافق خسارت بار حضور و سرمایه گذاری هندی ها در چابهار متوقف شود.

دهلی نو چند سالی است که تلاش بسیار زیادی را به کار بسته است تا با اهرم فشار داخلی و رایزنی های دیپلماتیک و از طریق دوستان ایران در آسیای میانه جای پای خود در سواحل دریای عمان را احیا کند.

مرور کوتاه تاریخچه این تحولات حکایت از آن دارد که بیشتر از ۷ سال قبل هند امتیاز سرمایه گذاری و استفاده و مدیریت بندر چابهار را به دست آورد. بعدها دولت ترامپ هم اعلام کرد این بندر از ذیل تحریم های کاخ سفید مستثنی است. اما در طول چند سال حجم سرمایه گذاری و انتقال تکنولوژی از سوی هند به این منطقه مهم به حدود ۱۰۰ میلیون دلار هم نرسید. این درحالی بود که چین به دلایل گوناگون پس از مذاکرات هند با ایران، کار بر روی بندر گوادور را آغاز کرد و در مدت حضوری کمتر نزدیک به ۱۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری را در بندر پاکستان که فاصله اندکی از بندر ایرانی اش دارد به سرانجام رساند.

نکته دیگر آن بود که هندوستان در میانه کار برخلاف همه تعهداتش از همکاری در زمینه احداث راه آهن اتصال چابهار به زاهدان و افغانستان خودداری کرد و ایران مجبور به ادامه پروزژه به تنهایی شد.

دلیل هندوستان برای پشت کردن به ایران نه تحریم بلکه زیاده خواهی از دولت روحانی بود زیرا امید داشت نیاز تهران به سرمایه گذاری موجب عقب نشینی بیشتر و دادن امتیازات بیشتر به دهلی نو شود. اما ایران براساس مفاد توافق قبلی، هند را کنار گذاشت و پروژه ها را انجام داد و حتی بخشی از راه آهن در خاک افغانستان را هم تکمیل و افتتاح کرد.

هندوستان از دو سال قبل به اشتباه خود پی برد زیرا امتیاز منابع معدنی تریلیون دلاری که شرکت های هندی به عنوان نماینده بنگاه های آمریکایی در افغانستان کسب کرده بودند دیگر قابل استفاده نبودند زیرا هیچ مسیری برای انتقال به خارج افغانستان را نداشتند. پاکستان و چین اجازه عبور از مرز و انتقال مواد به دریا را نمی دادند و دهلی نو از پروژه های ایرانی هم کنار کشیده بود. از آن به بعد بود که شاهد التماس های گوناگون مقام های ارشد هندی بودیم.

حال دولت فاشیست «ناراندرا مودی» تلاش می کند از مسیر ترانزیت ایران و زیرساخت های کشور برای دسترسی به افغانستان و آسیای میانه استفاده کند. اما اینبار هند به عنوان شریک ایران در این امر دخیل نیست بلکه هند همچون یک مشتری قرار است هزینه های استفاده از بندر و مسیرهای ترازیتی و زیرساخت های ایران را بپردازد.

رسانه های هندی به تازگی نوشتند که ایران، هند و ازبکستان در زمینه استفاده از تاسیسات بندری در چابهار و راه اندازی کوریدور از این بندر تا آسیا میانه به گفت گو نشستند. وزیر امور خارجه هند با بیان این نکته بر تقویت ارتباط منطقه ای تاکید کرد.

روزنامه «بیزینس استاندارد» این دومین نشست مجازی میان سه کشور برای توسعه این بندر استراتژیک بود. در بیانیه پایانی نشست روز سه شنبه نیز عنوان شد که سه کشور توسعه کوریدور حمل و نقل و افزایش ترافیک ترانزیتی بین آسیای میانه و جنوب آسیا از طریق بندر چابهار را مورد تاکید قرار دادند.

روزنامه «هندوستان تایمز» نیز نوشت گرچه بخش هایی از ترمینال بندر به وسیله هندی ها (شرکت India Ports Global Limited) مدیریت می شود اما تسلط طالبان بر افغانستان موجب کاهش تعاملات این کشور با هند شده است؛ اکنون وزیر امور خارجه دهلی نو تاکید دارد این بندر می تواند مسیر تجاری باثباتی برای دسترسی و ارتباط کشورهای محصور در خشکی با هندوستان باشد.

منظور وزیر خارجه هند کشورهای آسیای میانه است که به عنوان یک بازار پر امید، دسترسی آسانی را به هند ندارند.