وضعیت آبی سد الغدیر در شرایط قرمز

سیلاب سال ۹۸، این نوید را می داد که بارش ها پایانی خوش برای خشکسالی ها باشند، اما متاسفانه خشکسالی ها دست بردار نبودند و کشور همچنان درگیر کم آبی است.

تابستان ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱، نقاط مختلف کشور، بی آبی را تجربه کردند و حتی کار به قطعی کشید و همه به انتظار بارش های پاییز و زمستان نشستند بلکه کم آبی، به برکت بارش ها جبران شود.

پاییز ۱۴۰۱، فصلی پربارش نبود و همین امر باعث شد که وقت و بی وقت مسئولان کشور، درخصوص وضعیت سدهای کشور هشدار بدهند تا بلکه مردم صرفه جویی را در میزان مصرف خود لحاظ کنند، اما متاسفانه عمق فاجعه به قدری زیاد است که عملا برخی از سدها به گل نشسته اند.

وضعیت سدهای استان مرکزی نیز مشابه سدهای دیگر استان هاست. بزرگترین سد این استان در ساوه با ظرفیت ۲۷۵ میلیون مترمکعب، اوضاع و احوال خوشی ندارد و با دیدن این سازه عظیم که مقدار بسیار کمی آب را در خود جای داده است، آه از نهاد آدمی بلند می کند، مخصوصا وقتی دوران پرآبی و سرریز شدن آنرا هم دیده باشی.

سد الغدیر ساوه، در مساحتی به وسعت ۸۵۰ هکتار بر روی رود قره‌چای در ۲۵ کیلومتری جنوب غربی شهرستان ساوه واقع شده و در سال ۱۳۷۲ مورد بهره برداری قرار گرفت.

این سد از نوع بتونی دو قوسی با طول تاج ۲۶۵ متر و ارتفاع ۱۲۰ متر است که با هدف تأمین برق و آب کشاورزی ۲۳ هزار هکتار از اراضی این شهرستان احداث شد.

این سد به دلیل خشکسالی‌های پی در پی عموما با افت سطح آب روبرو بود، اما در بارندگی های سال ۹۸، برای اولین بار پس از ۲۶ سال سرریز کرد و ذخیره آبی آن به ۲۶۵ میلیون مترمکعب، معادل ۹۶ درصد حجم کلی رسید.

این شرایط نویدبخش روزهای خوشی بود، اما متاسفانه عمر آن کوتاه بود و مجددا سد با کاهش ذخیره آبی روبرو شد و امروز کمتر از ۵۰ میلیون مترمعکب آب درون خود جای داده است.

سد ساوه ۴۶ میلیون مترمکعب آب دارد

کارشناسی ایمنی و پایداری سد الغدیر ساوه، در خصوص وضعیت فعلی سد الغدیر ساوه بیان کرد: سد ساوه به منظور تامین آب شرب و کشاورزی احداث شد، در حال حاضر دارای ۴۶ میلیون مترمکعب آب است که نسبت به حجم حداکثری آن که ۲۷۵ میلیون مترمکعب است، ذخیره آبی کمی محسوب می شود.

محمدرضا مظاهری با تاکید بر اینکه هم اکنون ۱۷ درصد از سد دارای ذخیره آبی برای تامین آب کشاورزی و شرب است، افزود: این سدها در طول عمر حدود ۳۰ ساله خود نقش بهینه ای در تامین آب شرب و کشاورزی ساوه داشته و همین امر توسعه کشاورزی و اشتغال رقم زده است.

وی اظهار کرد: سد ساوه در مدت مشابه سال گذشته ۴۰ درصد ذخیره آبی داشته است و امسال کاهش چشمگیری را شاهد هستیم که به دلیل کاهش بارندگی اتفاق افتاده است. این وضعیت هشدار می دهد که باید در مصرف آب کشاورزی و خانگی، صرفه جویی جدی داشت تا در تابستان مشکل جدی حادث نشود.

کاهش ۳۷ میلیون مترمکعبی آب بخش کشاورزی

مظاهری با بیان اینکه اگر این رویه و میزان مصرف همچنان ادامه پیدا کند، حتما در تابستان با چالش های عدیده ای مواجه خواهیم بود، گفت: در سال گذشته، ۹۴ میلیون مترمکعب توزیع آب کشاورزی در ساوه به واسطه این سد انجام شد که این رقم امسال به ۵۷ میلیون مترمکعب رسید. با توجه به حجم ۴۸ میلیون مترمکعبی فعلی سد، باید مصرف بهینه را مدنظر داشت بویژه اینکه تنها در صورت دریافت بارش مناسب می توان در سال آتی توزیع مناسب آب را رقم زد.

وی میزان خروجی سد را ۳۵۰ لیتر بر ثانیه برای آب شرب و میزان ورودی را ۱۲۰۰ لیتر بر ثانیه بیان کرد و گفت: با توجه به تلفات آب در زهکش و تبخیر، تقریبا حدود ۵۰۰ لیتر بر ثانیه آب ورودی در سد ذخیره می شود که با توجه به حجم سد و نیاز شرب و کشاورزی، عدد بسیار پایینی است.

ضرورت صرفه جویی آب در بخش خانگی و کشاورزی

کارشناس ایمنی و پایداری سد الغدیر ساوه تاکید کرد: با توجه به آمار و ارقام مذکور، مردم باید در بخش کشاورزی و خانگی صرفه جویی جدی داشته باشند و با اصلاح روش های سنتی و استفاده از روش های نوین همچون آبیاری قطره ای و بارانی و اصلاح الگوی کشت، مصرف بهینه آب را اجرایی کنند.

مسلما از ذخیره ۴۶ میلیون مترمکعبی ذخیره آبی موجود در سد ساوه، شاید حدود ۳۰ میلیون مترمکعب آب قابلیت استفاده توسط بخش کشاورزی و شرب را داشته باشد و این آمار و ارقام گواه شرایط بسیار خطرناک برای تابستان ساوه است. متاسفانه در روزهای اخیر که اکثر نقاط کشور و استان مرکزی درگیر بارش باران و برف بود اند، ساوه کمترین میزان دریافت را از بارش ها داشته و این وضعیت قطعا نگرانی ها را دو چندان می کند.

البته در کنار سد ساوه، سد کمال صالح شازند نیز وضعیت بهتر ندارد.

کمال صالح ۳۲ میلیون مترمکعب آب دارد

به گفته عزت الله آمره ای مدیرعامل شرکت سهامی آب منطقه ای استان مرکزی، حجم آب ذخیره شده در دریاچه سد کمال صالح شازند به ۳۲ میلیون مترمکعب رسیده است، در حالی که این میزان در سال گذشته ۴۴ میلیون متر مکعب بوده است.

وی با اشاره به اینکه این سد ۹۶ میلیون مترمکعب ظرفیت ذخیره آب دارد، گفت: در حال حاضر دبی ورودی به سد کمال صالح شازند ۴۰۰ لیتر بر ثانیه است که این میزان در سال گذشته ۵۰۰ لیتر بر ثانیه بود.

کاهش ۵۳ درصدی بارندگی ها در استان مرکزی

آمره ای با اشاره به کاهش میزان بارندگی ها در سال آبی جاری، بر لزوم صرفه جویی در مصرف آب تاکید کرد و گفت: از ابتدای سال آبی جاری(مهرماه ۱۴۰۱) تاکنون به طور متوسط ۵۸.۹ میلیمتر باران در استان مرکزی باریده است در حالی که این میزان در سال گذشته ۱۲۴.۶ میلیمتر ثبت شده است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان مرکزی از کاهش ۵۳ درصدی بارندگی در استان نسبت به سال گذشته خبر داد و افزود: مقایسه میزان بارش‌ها در این استان در سال جاری نسبت به یک دوره آماری (هر ۴۰ سال یک دوره آماری محسوب می شود) نشان می‌دهد که ۴۷ درصد کاهش اتفاق افتاده است.

با توجه به کاهش چشمگیر بارندگی ها و افت سطح آب ذخیره شده در سدهای استان، صرفه جویی در این راستا بیش از هر زمانی دیگری ضرورت دارد تا حداقل در تابستان با قطع آب و جیره بندی روبرو نباشیم و از طرفی باید چشم به آسمان دوخت تا در روزهای باقیمانده از زمستان ۱۴۰۱، بارش بیشتری را دریافت کنیم.