کنترل قیمت نان از دست دولت خارج شد؛ نان لواش چند شد؟
در شرایطی خبر افزایش ۲۵درصدی قیمت نان در برخی استان‌ها مطرح شده است که بسیاری از نانوایی‌ها در کشورمان، از مدت‌ها قبل نرخ نان را افزایش داده بودند، به بیان دیگر کنترل نرخ نان از دست دولت خارج شده، چراکه اصل سیاست‌های حمایتی در این سال‌ها اشتباه بوده است.
این روز‌ها همزمان با افزایش قیمت نان در بسیاری از شهر‌ها و استان‌ها، خبر‌هایی از خودکفایی در تولید گندم منتشر می‌شود، اما هیچ گزارشی از بهبود کیفیت آرد و نان در دسترس نیست.
زمانی که طرح هوشمندسازی آرد و نان در اردیبهشت ۱۴۰۱ به مرحله اجرا رسید، انتظار می‌رفت کیفیت نیز بهبود یابد، اما متولیان فقط صرفه‌جویی در مصرف و مقابله با قاچاق آرد هدف‌شان بود نه رضایت مردم. همچنین اتحادیه نانوایان از آن تاریخ تاکنون به بهانه اینکه طرح هوشمندسازی در اختیار وزارت اقتصاد است، دیگر نظارتی بر کیفیت نان ندارد. براساس وعده متولیان طرح هوشمندسازی، قرار بود گام سوم این طرح به بهبود کیفیت نان منجر شود، اما نه تنها این اتفاق نیفتاده بلکه قیمت نیز گران شده است. افکار عمومی با طرح این سؤال که کدام سازمان یا تشکل صنفی بر کیفیت پخت نان نظارت می‌کند، نسبت به افزایش قیمت نان گلایه دارند چراکه همان سامانه ۱۲۴ که مسئولیت جمع‌آوری انتقادات مردم را دارد نیز دیگر پاسخگوی شکایات مردم نیست.
نان قوت غالب است و در فرهنگ ایرانی ۴۰ تا ۴۵درصد انرژی روزانه هر فرد را طی ۵/ ۲ وعده غذایی تأمین می‌کند و به دلیل اهمیت و تأثیرات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، بهداشتی و تغذیه‌ای آن در جامعه به عنوان یک کالای راهبردی در جایگاه نخست امنیت غذایی قرار دارد که پرداخت یارانه به آن را نباید در قالب زیان مالی دولت دید، زیرا تأمین امنیت غذایی کشور تضمین‌کننده امنیت ملی آن به شمار می‌رود، اما در حالی که دولت سعی در کمک به معیشت مردم دارد، برخی از یارانه تخصیص داده‌شده سوءاستفاده می‌کنند و به دنبال سود بیشتر از این بستر هستند.
این روز‌ها خبر‌هایی از خرید تضمینی گندم از کشاورزان تا سقف ۱۱میلیون تن و رسیدن به خودکفایی کامل در این محصول استراتژیک منتشر شده است. براساس این آمار کشور از واردات گندم بی‌نیاز شده است و با اجرای طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان در دو سال گذشته، ۵۴ هزار میلیارد تومان تاکنون صرفه جویی شده و توانسته است از تحمیل هزینه‌های دولت از محل افزایش هزینه‌هایش برای تأمین گندم جلوگیری کند. اکنون این سؤال مطرح است که آیا در سالی که دولت نوید خودکفایی در تولید گندم را می‌دهد، افزایش قیمت نان تا ۲۵درصد منطقی است یا خیر؟ به رغم خبر‌های خوب که در حوزه گندم و آرد در رسانه‌ها منتشر می‌شود، متأسفانه کیفیت نان سنتی حال و روز خوبی ندارد.
ماجرای گم شدن نان‌ها، سریال ادامه‌دار اقتصاد ایران بوده و اگر رصدی در بازار داشته باشید، هر سوپرمارکت و فروشگاه مواد غذایی دارای بسته‌های مختلف نان از لواش تا سنگک است که دارای قیمت‌های متفاوتی است. این نان‌ها جدا از نان‌های صنعتی بوده که سر از فروشگاه‌ها درمی‌آورد. قیمت هر نان لواش یارانه‌ای در استان‌ها و شهر‌های مختلف با تفاوت کمی بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ تومان است، در حالی که اگر همین نان را از سوپر مارکت خریداری کنید، حدود ۹۰۰تومان خواهد شد، البته این عدد در برخی فروشگاه‌ها به هر عدد بالای هزارو ۷۰۰ تومان هم می‌رسد. نایلون استفاده شده برای بسته‌بندی نان بین هزار تا هزارو ۵۰۰ تومان قیمت‌گذاری و در نهایت چهار عدد نان به اضافه یک نایلون ۷هزار تومان فروخته می‌شود.
با اجرای طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان، زیرساختی در کشورمان فعال شد که جریان زنجیره گندم آرد و نان را شفاف، برنامه‌پذیر و سیاست‌پذیر کرده است، اما این طرح نتوانست بر بهبود کیفیت نان تأثیر مثبتی داشته باشد. سخنگوی سامانه هوشمندسازی یارانه آرد و نان معتقد است: نارضایتی نانوایان از محل پیاده‌سازی طرح هوشمندسازی نیست بلکه از محل عدم‌تعدیل بموقع نرخ نان برای جبران هزینه‌های اجاره و دستمزد است.
محمد جلال می‌افزاید: نان نرخ ترجیحی جدی دارد به طوری که نرخ ترجیحی نان در کشور ما ۷۵ تا ۸۰درصد است و از سوی دولت تأمین می‌شود و مردم تنها ۱۵ تا ۲۰درصد قیمت تمام شده نان را می‌پردازند. وقتی کالایی ارزان باشد، ناخواسته روی کیفیت آن اثر نامطلوب می‌گذارد، از این رو یک امکان فنی را از باب ظرفیت طرح هوشمندسازی فراهم کردیم، تحت عنوان سامانه نظر که صد‌ها هزار نفر از این سامانه استفاده کردند، اما با توجه به حجم بالای تراکنش‌های نان که روزانه بیش از ۱۲میلیون تراکنش برای نان است، این عدد قابل توجهی محسوب نمی‌شود.
نظارتی بر نحوه پخت و کیفیت نان نیست
مخاطبان «جوان» در تماس تلفنی با این رسانه از عدم‌رعایت بهداشت و کیفیت نامناسب نان‌های سنتی خبر می‌دهند. یکی از مخاطبان به خبرنگار ما می‌گوید: وضعیت رعایت بهداشت در نانوایی‌ها بسیار وخیم است. بعد از پایان دوران کرونا دیگر بهداشت رعایت نمی‌شود. شاطری که در حال آماده‌کردن خمیر است و نان را با دست داخل تنور می‌گذارد (نانوایی بربری) با همان دست، کارت می‌کشد، عرقش را خشک و گوشی موبایلش را چک می‌کند. وقتی هم اعتراض می‌کنیم از فروش نان خودداری می‌کند.
وی می‌افزاید: کیفیت نان هم بسیار پایین است. شاطر‌ها در جواب به اعتراض ما می‌گویند آرد بی‌کیفیت است، اما آنچه مسئولان در رسانه‌ها می‌گویند از بهبود کیفیت آرد و حتی توزیع آرد کامل سبوسدار خبر می‌دهند. همچنین مخاطب دیگر «جوان» ضمن انتقاد از عدم‌رعایت اصول بهداشتی در نانوایی‌ها و کیفیت پایین نان، از پخت نان سنگک با آرد سفید خبر می‌دهد و می‌گوید: بیش از یک ماه است نان سنگک با آرد سفید پخت می‌شود و دیگر آرد سبوسدار در نانوایی‌ها دیده نمی‌شود.
از این دست گلایه‌ها و انتقادات در تهران و سایر شهرستان‌ها به وفور دیده می‌شود و هیچ مقام مسئولی به آن توجهی ندارد. پیگیری‌های خبرنگار ما حاکی از آن است که سامانه ۱۲۴ دیگر توجهی به شکایات مردم از نانوایی‌ها ندارد و در سامانه «نظر» که وزارت اقتصاد راه‌اندازی کرده است نیز هیچ کس توجهی به شکایات و انتقادات ندارد.
همانطور که فرمانداران کاشان و قزوین در گفتگو با رسانه‌ها از افزایش قیمت نان دفاع می‌کنند و معتقدند حق بیمه و اجاره‌بها در این سه سال بیشتر شده و تقاضای صنف نانوایان برای تغییر قیمت نان بحق بوده است و باید به این خواست آنان جامه عمل پوشاند، قطعاً خرید نان با کیفیت نیز مطالبه مهم مردم است که متأسفانه به آن توجهی نمی‌شود.
افزایش هزینه نانوایی‌ها نان را گران کرد
همچنین رئیس کانون صنایع آرد ایران در گفتگو با باشگاه خبرنگاران درخصوص دلایل افزایش قیمت نان می‌گوید: خبر افزایش قیمت نان در برخی استان‌ها به دلیل افزایش هزینه‌های نانوایی‌هاست، هرچند تأیید این افزایش نرخ بر عهده مسئولان مرتبط در هر استان بوده، اما باید توجه داشت که قیمت آرد حدود ۱۰سال است تغییری نکرده است.
حسین یزدجردی می‌افزاید: با تصمیم دولت سیزدهم، از سال۱۴۰۱ به بعد، تعیین قیمت نان به استانداری‌ها واگذار شد، بنابراین آرد به صورت سراسری در کشور قیمت‌گذاری می‌شود، اما قیمت نان در هر استان جداگانه تعیین و اعلام می‌شود.
کنترل قیمت نان از دست دولت خارج شده است
به گفته یزدجردی، در شرایطی خبر افزایش ۲۵درصدی قیمت نان در برخی استان‌ها مطرح شده است که بسیاری از نانوایی‌ها در کشورمان، از مدت‌ها قبل نرخ نان را افزایش داده بودند، به بیان دیگر کنترل نرخ نان از دست دولت خارج شده، چراکه اصل سیاست‌های حمایتی در این سال‌ها اشتباه بوده است. در حقیقت سیاستگذار با عدم‌تغییر نرخ آرد در طول ۱۰سال اخیر، به دنبال ثبات قیمت نان بود، اما تغییرات افزایشی قیمت نان در این مدت نشان می‌دهد چنین سیاست و تصمیمی در حوزه آرد، اشتباه بوده است.
رئیس کانون صنایع آرد ایران اظهار می‌دارد: متأسفانه طی سال‌های اخیر به دلیل عدم‌تغییر نرخ رسمی نان متناسب با نرخ تورم و تغییرات قیمتی محصولات سایر کسب‌وکارها، شاهد برخی تخلفات در صنف نانوایی بوده‌ایم.
