رد پای پیمانکاران در تبعیض پرداخت دستمزد کارگران معدن

کارگران معدن در حالی باید در عمق ۷۰۰متری زمین نفس بکشند و کار کنند که خطر همیشه در کمین آنان است و در نهایت حتی کارگر معدن کار حرفه‌ای نیز حقوقی بیش از رقم ۲۰تا ۲۵میلیون تومان دریافت نخواهد کرد و اگر فیش‌های حقوقی معدن کاران معدن طزره در سال ۱۴۰۲با میانگین هشت میلیون و ۵۰۰هزار تومان را معیار بدانیم ، حتی با افزایش ۵۰درصدی حقوق (که اتفاق بسیار ناممکنی است) به رقمی بیش از ۱۲میلیون و ۵۰۰هزار تومان نخواهیم رسید؛ آن هم در شرایطی که حقوق کارگران به طور معمول بیش از ۳۰درصد در سال افزایش نمی‌یابد.

اما یکی از علت های دستمزد های ناعادلانه در بحث معدن, قرارداد با پیمانکار است. اکثر معدن کاران قرارداد مستقیم ندارند و به صورت پیمانی کار می کنند.

نتایج آخرین طرح آمارگیری از معادن در حال بهره برداری کشور سال۱۴۰۱ بیانگر این است که در ۱۰۱ معدن فعال در حوزه استخراج زغال سنگ یعنی ۱.۸ درصد کل معادن کشور تعداد ۱۵هزار و ۶۹۸ نفر مشغول به فعالیت هستند که این رقم ۱۲درصد شاغلین کل معادن را به خود اختصاص می دهد.

در معادن زغال سنگ ۹۱درصد شاغلین پیمانکاری در بخش تولید فعالیت دارند. بیش از ۸۰درصد از شاغلین بخش تولید، کارگران ساده و ماهر می باشند. سهم معادن زغال سنگ در حال بهره برداری کشور حدود ۲درصد از ارزش تولیدات کل معادن در سال ۱۴۰۱ را به خود اختصاص داده است.

وضعیت جبران خدمات و متوسط سرانه پرداختی در معادن زغال سنگ

درسال ۱۴۰۱ متوسط پرداختی به شاغلین با قرارداد مستقیم در معادن استخراج زغال سنگ ۱۸۰درصد و به کارگرانی که به واسطه قراردادهای پیمانکاری در این معادن مشغول به کار هستند؛۱۲۰درصد بیشتر از حداقل دستمزد همان سال است.

 همچنین متوسط پرداختی به شاغلین با قرارداد مستقیم و کارکنان شرکت های پیمانکاری در معادن استخراج زغال سنگ به ترتیب ۷۳ و ۴۰درصد بیشتر از حداقل دریافتی کارگران درسال۱۴۰۱ می باشد. حداقل دریافتی سال۱۴۰۱ شامل حداقل مزد، حق اولاد با دو فرزند، کمک هزینه مسکن و کمک هزینه اقلام مصرفی و پایه سنوات ماهانه می باشد.

سهم جبران خدمات در معادن کشور حدود ۲۹ درصد است. لیکن در معادن زغال سنگ ۶۴درصد از هزینه های تولید مربوط به جبران خدمات کارکنان است. تفاوت سهم مزد در فعالیت های معادن ناشی از تفاوت در روش تولید (کاربرد با سرمایه بر بودن روش تولید)ٰ، ارزش محصول، بازارهای فروش و خریداران رقابتی یا انحصاری محصولات،خام فروشی محصولات یا فرآیندهای توسعه ای مولد ارزش افزوده،تفاوت در نسبت ارزش افزوده به ارزش سرمایه گذاری و سایر عوامل درون زا یا بروز زا می باشد.

به طورکلی مقایسه آمارهای معادن به تفکیک فعالیت در سال ۱۴۰۱ بیانگر این است که در فعالیت های معدنی مختلف، سهم جبران خدمات و پرداختی به شاغلین متفاوت است. در برخی فعالیت ها مانند استخراج نمک،زغال سنگ و مواد معدنی شیمیایی،سهم جبران خدمات بالا و متوسط پرداختی پایین است. در فعالیت های نظیر استخراج سنگ آهن و سنگ های فلزی غیر آهنی سهم جبران خدمات پایین با متوسط پرداختی بالا همراه است. در برخی دیگر از فعالیت ها نیز سهم جبران خدمات و متوسط پرداختی به شاغلان هر دو پایین است. بر این اساس در برخی فعالیت ها پایین بودن متوسط پرداختی شاغلین علی رغم بالا بودن سهم جبران خدمت، ضرورت ارتقای پرداختی به نیروی کار را به نمایش می گذارد.

در معادنی که سهم جبران خدمت پایین است متوسط دریافتی بالاتر است و بر عکس در معادنی نظیر استخراج زغال سنگ که سهم جبران خدمت بالا است متوسط دریافتی پایین تر است.

نتایج آخرین طرح آمارگیری از معادن در حال بهره برداری کشور سال۱۴۰۱ بیانگر این است که در ۱۰۱ معدن فعال در حوزه استخراج زغال سنگ یعنی ۱.۸ درصد کل معادن کشور تعداد ۱۵هزار و ۶۹۸ نفر مشغول به فعالیت هستند که این رقم ۱۲درصد شاغلین کل معادن را به خود اختصاص می دهد. در معادن زغال سنگ ۹۱درصد شاغلین پیمانکاری در بخش تولید فعالیت دارند. بیش از ۸۰درصد از شاغلین بخش تولید، کارگران ساده و ماهر می باشند. سهم معادن زغال سنگ در حال بهره برداری کشور حدود ۲درصد از ارزش تولیدات کل معادن در سال ۱۴۰۱ را به خود اختصاص داده است.

وضعیت جبران خدمات و متوسط سرانه پرداختی در معادن زغال سنگ

درسال ۱۴۰۱ متوسط پرداختی به شاغلین با قرارداد مستقیم در معادن استخراج زغال سنگ ۱۸۰درصد و به کارگرانی که به واسطه قراردادهای پیمانکاری در این معادن مشغول به کار هستند؛۱۲۰درصد بیشتر از حداقل دستمزد همان سال است.

 همچنین متوسط پرداختی به شاغلین با قرارداد مستقیم و کارکنان شرکت های پیمانکاری در معادن استخراج زغال سنگ به ترتیب ۷۳ و ۴۰درصد بیشتر از حداقل دریافتی کارگران درسال۱۴۰۱ می باشد. حداقل دریافتی سال۱۴۰۱ شامل حداقل مزد، حق اولاد با دو فرزند، کمک هزینه مسکن و کمک هزینه اقلام مصرفی و پایه سنوات ماهانه می باشد.

سهم جبران خدمات در معادن کشور حدود ۲۹ درصد است. لیکن در معادن زغال سنگ ۶۴درصد از هزینه های تولید مربوط به جبران خدمات کارکنان است. تفاوت سهم مزد در فعالیت های معادن ناشی از تفاوت در روش تولید (کاربرد با سرمایه بر بودن روش تولید)ٰ، ارزش محصول، بازارهای فروش و خریداران رقابتی یا انحصاری محصولات،خام فروشی محصولات یا فرآیندهای توسعه ای مولد ارزش افزوده،تفاوت در نسبت ارزش افزوده به ارزش سرمایه گذاری و سایر عوامل درون زا یا بروز زا می باشد.

به طورکلی مقایسه آمارهای معادن به تفکیک فعالیت در سال ۱۴۰۱ بیانگر این است که در فعالیت های معدنی مختلف، سهم جبران خدمات و پرداختی به شاغلین متفاوت است. در برخی فعالیت ها مانند استخراج نمک،زغال سنگ و مواد معدنی شیمیایی،سهم جبران خدمات بالا و متوسط پرداختی پایین است. در فعالیت های نظیر استخراج سنگ آهن و سنگ های فلزی غیر آهنی سهم جبران خدمات پایین با متوسط پرداختی بالا همراه است. در برخی دیگر از فعالیت ها نیز سهم جبران خدمات و متوسط پرداختی به شاغلان هر دو پایین است. بر این اساس در برخی فعالیت ها پایین بودن متوسط پرداختی شاغلین علی رغم بالا بودن سهم جبران خدمت، ضرورت ارتقای پرداختی به نیروی کار را به نمایش می گذارد.

در معادنی که سهم جبران خدمت پایین است متوسط دریافتی بالاتر است و بر عکس در معادنی نظیر استخراج زغال سنگ که سهم جبران خدمت بالا است متوسط دریافتی پایین تر است.

منبع: تسنیم