پروژه فیبرنوری چه زمانی به مقصد می‌رسد؟

محمد علی شریفی الحسینی- رئیس کمیسیون اینترنت و خدمات فضای مجازی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور – در گفت‌وگو با ایسنا، درباره پروژه فیبرنوری و ارزیابی از اجرای آن اظهار کرد: پروژه فیبرنوری (طرح توسعه دسترسی مبتنی بر فیبر) یکی از استراتژیک‌ترین پروژه‌های ارتباطی کشور است که هدف آن ایجاد بستری پایدار، پرسرعت و امن برای اینترنت و خدمات دیجیتال و موتور پیشران اقتصاد دیجیتال در سراسر ایران است. اما با وجود شتاب‌گیری اجرای این پروژه در چند سال اخیر و ورود بخش خصوصی، اجرای آن هنوز از سرعت و پوشش مطلوب فاصله دارد.

وی افزود: پروژه فیبرنوری را می‌توان یکی از پایه‌های توسعه شبکه ملی اطلاعات و تحول دیجیتال کشور دانست. طی سال‌های اخیر، به‌ویژه در دولت‌سیزدهم، حرکت‌هایی جدی برای تسریع اجرای این پروژه آغاز شده که از جمله آن‌ها می‌توان به ورود فعال‌تر بخش خصوصی، اختصاص بودجه و حمایت نهادهای اجرایی اشاره کرد. با این حال، هنوز با استانداردهای جهانی و سطح مطلوب اجرا فاصله داریم و پوشش سراسری محقق نشده است.

شریفی الحسینی با اشاره به اینکه با وجود سابقه طولانی اجرای پروژه، هنوز به طور کامل پیاده سازی نشده است، گفت: یکی از دلایل اصلی، نبود سیاست‌گذاری پایدار و هم‌راستا در سطح ملی بوده است. در بدو امر زمان طولانی این پروژه در انحصار دو شرکت مانند شرکت مخابرات ایران قرار داشت و نتیجه مورد نظر حاصل نشد و زمان زیادی صرف شد تا دولت تصمیم به ارایه مجوز و استفاده از سایر اپراتورهای ارتباطی دارای پروانه بگیرد.

رئیس کمیسیون اینترنت و خدمات فضای مجازی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور تشریح کرد: در همه دنیا این مهم توسط دولت‌ها و یا با حمایت‌های دولتی انجام می‌شوند. در دولت شهید رییسی این پروژه به یکی از اولویت‌های دولت تبدیل و با اهداف پوشش ۲۰ میلیون خانوار و با حمایت‌های دولت آغاز و پیشرفت‌های قابل توجهی حاصل شد ولی قبل از تکمیل بخش پوشش با تغییر دولت و قانون صندوق فیبر کمی اولویت‌ها و روش اجرا تغییر کرده و بحث تغییر پوشش به اتصال جهت ارایه مشوق‌ها مطرح شد که این زمینه تغییر استراتژی و توقف پرداخت مشوق‌ها به علت عدم ایجاد کامل ساختار و هیات امنای صندوق فیبر باعث کندی این پروژه شد. لازم به ذکر است که تشویق به اتصال کاری صحیح و درستی است ولی با استراتژی تبیین شده در ابتدای امر و برنامه ریزی شرکت ها فاصله معناداری دارد.

استفاده از شبکه باید برای مشترکین توجیه و منطق داشته باشد تا آن را به اولویت های زندگی خود اضافه کند.وی با بیان اینکه تغییر دولت‌ها معمولاً منجر به تغییر اولویت‌ها شده و استمرار اجرایی را با چالش مواجه می‌کند، افزود: همچنین مشکلاتی مانند پیچیدگی فرآیندهای صدور مجوز حفاری، عدم هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی مانند شهرداری‌ها، مخابرات و وزارت نیرو، نبود نقشه جامع زیرساخت، و عدم جذابیت اقتصادی پروژه برای بخش خصوصی، کمبود منابع مالی بخش خصوصی در دوره‌های تحریم تغییرات نرخ تسغیر ارز و تورم بالا همگی موجب کندی در اجرای آن شده‌اند.

به گفته شریفی الحسینی در گذشته، مشکل اصلی نبود هماهنگی میان دستگاه‌ها، محدودیت منابع مالی و پر هزینه بودن شروع و اجرای پروژه وانحصار بود. امروز نیز با وجود پیشرفت‌ها، همچنان با موانعی مانند هزینه بالای اجرای پروژه فیبر خانگی FTTH، مقاومت در برخی لایه‌های اجرایی، کندی همکاری شهرداری‌ها در مجوز حفاری و همچنین مشکلات ناشی از نوسان در نرخ تسعیر ارز و تهیه ارز مورد نیاز واردات و تأمین تجهیزات برای شرکت ها روبرو هستیم، در ضمن موضوع تمایل مردم به استفاده از خدمات اینترنت بر بستر فیبر هم مطرح است که ربطی به مجریان طرح نداشته و نیاز به فرهنگ سازی به صورت گسترده دارد.

رئیس کمیسیون اینترنت و خدمات فضای مجازی سازمان نظام صنفی رایانه ای کشور در پاسخ به این سوال که مردم چه زمانی تأثیر واقعی فیبر نوری را احساس می‌کنند؟ اظهار کرد: استفاده از شبکه باید برای مشترکین توجیه و منطق داشته باشد تا آن را به اولویت های زندگی خود اضافه کند. مردم زمانی واقعاً تأثیر فیبر نوری را لمس می‌کنند که اتصال فیبر تا در منازل (FTTH) انجام شود و بتوانند از اینترنتی با سرعت واقعی بیش از ۱۰۰ مگابیت بر ثانیه و با کیفیت پایدار استفاده کنند، قیمت خدمات متناسب با کیفیت باشد(نه صرفاً گران‌تر از ADSL)و زمانی که کاربردهایی مانند استریم ویدیویی ۴K، بازی‌های آنلاین بدون تأخیر، خدمات سلامت دیجیتال و آموزش با کیفیت و …برای عموم فراهم شود، آن‌گاه تفاوت فیبر نوری با ADSL یا VDSL برای مردم کاملاً محسوس خواهد بود.

وی تأکید کرد در عمل، تا وقتی فیبر به خانه‌ها وارد نشود و کاربران با «تجربه‌ی واقعی اینترنت پرسرعت» روبه‌رو نشوند، اثر آن عمومی نخواهد شد.

شریفی الحسینی درباره راهکارهای پیشنهادی برای تسریع اجرای پروژه، توضیح داد: در سطح کلان، دولت باید ضمن ایجاد مشوق‌های اقتصادی، هماهنگی بین نهادهای مرتبط با زیرساخت ها (شهرداری‌ها، توانیر، سازمان تنظیم مقررات و اپراتورها) را بهبود بخشد. از سوی دیگر، اپراتورها باید بسته‌های اقتصادی و کاربردی متناسب با نیاز خانوارها ارائه دهند. افزایش آگاهی عمومی از مزایای فیبر نوری نیز عاملی مهم در تسریع پذیرش آن توسط کاربران خواهد بود.

او گفت: ارائه مشوق‌های مختلف از جمله مالیاتی، گمرکی، تخصیص ارز، سرمایه‌گذاری، وام های بلند مدت برای بخش خصوصی، تامین مالی در چارچوب کمک های بلاعوض، وام های بلند مدت کم بهره جهت بحث تامین تجهیزات اعم از پسیو و امکانات برای ورود و تهیه تجهیزات اکتیو مورد نیاز، هماهنگ‌سازی بین شهرداری‌ها، رگولاتوری و شرکت‌های توزیع برق برای حفاری و فیبرکشی و …، تنظیم قیمت‌گذاری حمایتی برای کاربران اولیه فیبر و توسعه شبکه فیبر در مراکز رشد، مدارس، مناطق کم‌برخوردار باید از سوی دولت انجام شود.

به گفته او طراحی بسته‌های جذاب فیبر برای خانوارها و کسب‌وکارهای کوچک، سرمایه‌گذاری مشترک در زیرساخت فیبر، تمرکز بر پلتفرم‌های کاربردی مبتنی بر فیبر (مثل ویدیو، بازی، خدمات ابری) و طراحی بسته‌های جذاب فیبر برای خانوارها و کسب‌وکارهای کوچک، سرمایه‌گذاری مشترک در زیرساخت فیبر، تمرکز بر پلتفرم‌های کاربردی مبتنی بر فیبر (مثل ویدیو، بازی، خدمات ابری) از سوی اپراتورها و افزایش آگاهی عمومی درباره مزایای فیبر نوری نسبت به ADSL یا VDSL، مطالبه‌گری برای پوشش و اتصال همه کشور به شبکه فیبر از سوی مردم انجام شود.

منبع: ایسنا