بیمه بیکاری در شرایط بحرانی به کارگران تعلق می‌گیرد؟
بیمه بیکاری به عنوان یک ابزار کاربردی در شرایط خاص در قانون کار پیش‌بینی شده تا به واسطه آن کارگران بازمانده از کار در شرایط خاص و بحرانی نظیر جنگ بتوانند فرصتی برای جست و جوی کار دیگر داشته باشند و از مقرری بیمه بیکاری استفاده کنند.
بیمه بیکاری یکی از حمایت‌های اجتماعی است که سازمان تامین اجتماعی بر اساس آن مکلف است با دریافت حق بیمه بیکاری مقرر به کارگران مشمول قانون بیمه که به طور غیر ارادی بیکار و از سوی ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی معرفی شده‌اند، مقرری بیمه بیکاری پرداخت کند.
بیمه شدگانی که به دلیل بروز حوادث قهریه و غیرمترقبه از قبیل سیل، زلزله، جنگ، آتش‌سوزی و… بیکار شوند، می‌توانند از مقرری بیمه بیکاری استفاده کنند. همچنین بیمه شدگانی که به علت تغییرات ساختار اقتصادی واحد مربوطه به تشخیص وزارتخانه ذیربط و تأیید شورای عالی کار، بیکار موقت شناخته شوند بیمه بیکاری دریافت خواهند کرد.
در واقع غیر ارادی بودن بیکاری، ملاک اصلی برقراری حمایت‌های قانونی برای بیمه‌شدگان بیکار است و عامل اصلی در احراز شرایط دریافت مقرری بیمه بیکاری بر پایه اخراج استوار شده است، به این معنا که بیمه‌شده کار خود را به اختیار از دست نداده باشد؛ مثلا اخراج به دلیل عدم نیاز نیروی کار یا عدم تفاهم کارگر و کارفرما در ادامه همکاری صورت گرفته باشد.
وقتی کارگری به‌دلیل جنگ یا بلایای طبیعی بدون اراده شخصی بیکار می‌شود، صندوق بیمه بیکاری موظف است تا زمان بازگشت به کار یا یافتن شغل جدید از او حمایت مالی کند.
بیمه بیکاری به عنوان یک ابزار کاربردی در شرایط خاص در قانون کار گنجانده شده که به واسطه این ابزار کارگران می‌توانند در دوره بیمه‌ای خود کمتر متوجه بحران بیکاری شده و فرصتی برای جست وجو برای کار دیگر داشته باشند.
بیمه‌شدگانی که به علت بروز حوادث غیرمترقبه مانند سیل، جنگ، زلزله و آتش‌سوزی بیکار می‌شوند، برای دریافت مقرری بیمه بیکاری، نیاز به داشتن سابقه پرداخت حق‌بیمه برای مدت زمان خاص ندارند و حتی اگر در روز اول کار بر اثر این حوادث بیکار شوند، با رعایت سایر شرایط مقرر می‌توانند مقرری بیمه بیکاری دریافت کنند.
بر اساس ماده ۳۰ قانون کار، چنانچه کارگاه بر اثر قوه قهریه اعم از سیل و زلزله یا حوادث غیرمترقبه مانند جنگ و نظایر آن تعطیل شود و کارگران بیکار شوند، کارفرما مکلف است پس از فعالیت مجدد کارگاه، کارگران بیکار شده را در همان واحد بازسازی شده و مشاغلی که در آن به وجود می‌آیند، به کار اصلی بگمارد. در تبصره همین ماده به صراحت اعلام شده است با توجه به اصل ۲۹ قانون اساسی، دولت مکلف است با استفاده از درآمدهای عمومی و درآمدهای حاصل از مشارکت مردم و همچنین از طریق تشکیل صندوق بیمه‌ی بیکاری، درمورد تأمین معاش کارگران بیکار شده کارگاه‌ها اقدام کند و با توجه به بند ۲ اصل ۴۳ قانون اساسی، امکانات لازم را برای اشتغال مجدد آنان فراهم آورد.
مطابق ماده ۱۵ قانون کار نیز در مواردی که به واسطه قوه قهریه و یا بروز حوادث غیر قابل پیش‌بینی که وقوع آن از اداره طرفین خارج است، تمام یا قسمتی از کارگاه تعطیل شود و انجام تعهدات کارگر یا کارفرما به طور موقت غیرممکن شود،قراردادهای کار با کارگران تمام یا آن قسمت از کارگاه که تعطیل می‌شود به حال تعلیق در می‌آید.
در همین راستا محمدحسن زدا ـ کارشناس و مشاور ارشد تامین اجتماعی در گفت‌وگو با ایسنا، می‌گوید: کارگران می‌توانند با مراجعه به اداره کار و ارائه مستندات، فرآیند دریافت بیمه بیکاری را آغاز کنند و در صورت تأیید بیکاری، برای دریافت مستمری به سازمان تأمین اجتماعی معرفی شوند.
به گفته وی این حمایت بر اساس قانون بیمه بیکاری و با هدف جبران خسارات ناشی از حوادث پیش‌بینی نشده صورت می‌گیرد و وقتی کارگری به‌دلیل جنگ یا بلایای طبیعی بدون اراده شخصی بیکار می‌شود، صندوق بیمه بیکاری موظف است تا زمان بازگشت به کار یا یافتن شغل جدید از او حمایت مالی کند.
مشاور ارشد تامین اجتماعی این را هم گفته که به دلیل حجم بالای کارگاه‌ها، امکان بازرسی همزمان از همه آنها وجود ندارد و در چنین شرایطی، کارگاه‌ها باید به‌صورت رسمی وضعیت تعطیلی خود را اعلام کنند تا امکان رسیدگی قانونی فراهم شود.
روند رسیدگی به درخواست‌های بیمه بیکاری در شرایط جنگی و بحرانی سریع‌تر است زیرا با سیستمی شدن فرایندها در اداره کار و تأمین اجتماعی، پیگیری این قبیل درخواست‌ها بسیار روان‌تر از گذشته انجام می‌شود و نگرانی از بابت طولانی بودن مراحل نباید مانع مراجعه افراد شود.
وی تاکید کرد که روند رسیدگی به این پرونده‌ها در شرایط جنگ و بحرانی نسبت به گذشته سریع‌تر است زیرا با سیستمی شدن روندها در اداره کار و تأمین اجتماعی، پیگیری این قبیل درخواست‌ها بسیار روان‌تر از گذشته انجام می‌شود و نگرانی از بابت طولانی بودن مراحل نباید مانع مراجعه افراد شود.
مدت پرداخت مقرری بیمه بیکاری
مدت پرداخت مقرری بیمه بیکاری به بیمه‌شدگان واجد شرایط، به سابقه پرداخت حق‌بیمه از سوی آنان بستگی دارد و در هر حال مدت آن از ۳۶ ماه برای بیمه‌شدگان مجرد و ۵۰ ماه برای بیمه‌شدگان متأهل و متکفل بیشتر نیست.
شرایط قطع مقرری بیمه بیکاری
بیمه‌شده مجددا به کار اشتغال یابد
بیمه‌شده فوت کند
بیمه‌شده بیکار بدون عذر موجه از شرکت در دوره‌های کارآموزی یا سوادآموزی خودداری کند
بیمه‌شده بیکار از قبول شغل تخصصی خود یا شغل مشابه پیشنهادی خودداری کند
بیمه‌شده بیکار، مشمول استفاده از مستمری بازنشستگی یا از کارافتادگی کلی شود
بیمه‌شده با دریافت مزد ایام بلاتکلیفی به کار اولیه برگردد
مدت زمان استحقاقی بیمه‌شده برای دریافت مقرری بیکاری خاتمه یابد
در صورتی که فرد به شکل غیرارادی و بدون میل شخصی از کار بیکار شده باشد، حتی اگر در شرکت پیمانکاری مشغول به کار بوده، مشمول بیمه بیکاری خواهد شد. البته در برخی مشاغل غیرمستمر و پروژه‌ای، این مسأله ممکن است متفاوت باشد اما در صورتی که فرد در دفتر مرکزی شرکت و در شغلی مستمر اشتغال داشته باشد، حتی با پایان قرارداد امکان بهره‌مندی از بیمه بیکاری برای او وجود دارد.
منبع: ایسنا
