کدام کشورها خریدار اسباب بازی های ایرانی هستند؟
۱۰۸میلیارد دلار؛ این تازه‌ترین برآورد از گردش مالی سالانه صنعت اسباب بازی جهان است و سهم ایران از این بازار جذاب و رقابتی حداکثر ۳۵۰میلیون دلار تخمین زده می‌شود و مهم‌ترین مقصد صادراتی اسباب‌بازی ساخت داخل کشورهای عراق، امارات، ترکیه و پس از آن ارمنستان، آذربایجان، روسیه و ازبکستان است.
سال گذشته درآمد ایران از محل صادرات اسباب‌بازی به ۳۸.۵میلیون دلار رسیده و مشکل اینجاست که راه برای در اختیار گرفتن سهم بیشتر از این بازار جهانی هموار نیست و برآورد می‌شود تا پایان امسال حجم صادرات اسباب‌بازی کشورمان به ۵۰میلیون دلار برسد.
محمدرضا زارع، سرپرست مرکز ملی خلاق و فرش ایران در اسباب بازی‌های علمی آموزشی، می‌گوید: بازی‌های کارتی، عروسک‌های کوچک‌مقیاس، مزیت رقابتی دارد و افزون بر اینکه ماشین‌های کنترلی و پهپادها با ارتفاع کم در حال حاضر در کشور تولید می‌شوند، ولی وضعیت به‌گونه‌ای نیست که بتوان صادرات داشت.
استقبال کشورهای منطقه از اسباب‌بازی ایران یک فرصت، هم به نفع تولید ملی و هم اشتغال‌زایی است و هم اینکه راه را برای صدور نرم فرهنگ ایرانی هموار می‌سازد؛ به شرط اینکه دولت و دیگر نهادهای متولی، این صنعت را جدی‌تر بگیرند.
ایجاد شهرک صنعتی اسباب بازی
یکی از برنامه‌های دولت سیزدهم برای رونق این صنعت درآمدزا و اشتغال‌آفرین، تجمیع واحدهای کوچک ساخت و طراحی اسباب‌بازی در یک شهرک صنعتی است که می‌تواند مشکلات پیش روی فعالان این صنعت را کاهش دهد.
زارع می‌گوید: وزارت صمت به واحدهای دارای مجوز در حوزه تسهیلات، اعطای زمین در شهرک‌های صنعتی، تامین مواد اولیه و تسهیل در حوزه صادرات کمک خواهد کرد. او گزارش می‌دهد که تاکنون حدود ۹۰پروانه بهره‌برداری صنعتی در حوزه اسباب بازی صادر شده و امسال حدود ۱۰۰تن ماده اولیه به شرکت‌های دارای مجوز، داده شده، اما هنوز امکان پوشش همه مجموعه‌ها به‌دلیل کوچک‌بودن آنها فراهم نشده است.
دایره عرضه اسباب بازی قاچاق
یکی از مشکلاتی که فعالان صنعت اسباب‌بازی کشور با آن مواجه هستند و ظرفیت تولید و اشتغال ملی را تضعیف می‌کند، رواج عرضه بدون مرز اسباب‌بازی‌های قاچاق و جولان کالاهای فرهنگی ساخت کشورهای دیگر و البته بیگانه با فرهنگ ایرانی است.
براساس آمار ستاد مبارزه با قاچاق کالا حجم اسباب‌بازی قاچاق در سال ۱۳۹۸ به ۵۵۵میلیون دلار رسیده بود، اما در ۲سال گذشته با تغییر ریل صورت گرفته حجم آن به زیر ۳۰۰میلیون دلار رسیده است. این تغییر ریل چگونه رخ داده است؟ دولت برای اینکه جلوی قاچاق این کالاها را بگیرد به تولیدکنندگان و واردکنندگان اجازه واردات به‌صورت قانونی را داده که هم باعث بهبود درآمدهای گمرکی شد و هم اینکه جلوی واردات اسباب‌بازی که توان تولید آن در کشور وجود دارد، گرفته شد که پیش‌بینی می‌شود حجم اسباب‌بازی قاچاق تا پایان امسال به حدود ۲۰۰میلیون دلار برسد.
ایران هاب اسباب بازی شود
فعالان و تولیدکنندگان اسباب‌بازی ایران می‌گویند ایران به یک شرط می‌تواند به هاب تولیدکننده در منطقه تبدیل شود.
حامد تاملی، عضو هیأت مدیره انجمن تولیدکنندگان اسباب بازی با بیان اینکه ۸۰درصد تولید اسباب بازی جهان در چین است و می‌توان با همکاری با شرکت‌های چینی به هاب منطقه‌ای تولید اسباب بازی تبدیل شد، گفت: با تهیه یک برنامه ۱۰ساله می‌توان بازار اسباب بازی منطقه را در اختیار تولیدکنندگان داخلی قرار داد، چرا که در کشورهای اطراف به جز ترکیه هیچ‌کدام تولیدکننده اسباب بازی نیستند.
۸ مانع بر سر صنعت اسباب بازی
مرکز پژوهش‌های مجلس به تازگی با آسیب‌شناسی چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی صنعت اسباب‌بازی ۶پیشنهاد را برای رونق این صنعت مطرح کرده که شامل ورود محصولات اسباب بازی به فهرست کالاهای مشمول تسهیلات مالیاتی، ایجاد یک نظام آماری و بسترهای مشورتی و توسعه‌دهنده نظیر استارت‌آپ‌ها، صیانت از حقوق مالکیت معنوی طراحان و تولیدکنندگان، تشکیل نظام صنفی صنعت اسباب بازی، مقابله با کپی غیرقانونی و قاچاق و مشوق‌های ویژه می‌شود.
این نهاد پژوهشی می‌گوید: اسباب بازی، محصولی فرهنگی و از مهم‌ترین عوامل الگوساز و تأثیرگذار در شکل‌گیری شخصیت و پرورش خلاقیت و مهارت‌های کودکان و نوجوانان و حتی بزرگسالان است و این صنعت از جمله صنایع فرهنگی و خلاق محسوب می‌شود که با تنوع بالای خود گستره وسیعی از علایق و سلیقه‌ها را در بستر سرگرمی و رفتارسازی فرهنگی در برگرفته و از گردش مالی قابل توجهی نیز در صنعت سرگرمی برخوردار است.
این گزارش می‌افزاید: حجم یا اندازه بازار جهانی اسباب بازی از ۹۰.۳میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷ به ۱۰۷.۴میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ رسیده که نشان‌دهنده نرخ رشد مرکب سالانه ۳.۵درصدی در بازه زمانی یاد شده است، ولی در سطح داخلی، متأسفانه آمار و اطلاعات شفاف و جامعی از وضعیت بازار اسباب بازی در دسترس نیست و بررسی آمارهای اندک حاصل از تخمین‌های صورت‌گرفتـه، مغایرت‌ها و کمبودهای اطلاعاتی پرشماری را نمایان می‌سازد.
چالش‌ها و موانع پیش روی صنعت اسباب بازی
۱. عدم‌برخورداری از تسهیلات بخش فرهنگ به‌ویژه معافیت مالیاتی
۲. کاسـتی‌های جدی در نظام آماری و مدیریت دانش صنعت اسباب بازی
۳. رعایت نشدن حقوق مالکیت معنوی تولیدکنندگان داخلی و رواج کپی غیرقانونی
۴. جای خالی نظام صنفی صنعت اسباب بازی
۵. سهم بالای کالای قاچاق در بازار اسباب بازی ایران
۶. کم‌توجهی به بازارسازی فرهنگی در صنعت اسباب‌بازی
۷. ضعف در تولید داستان و شخصیت‌های بومی و تبدیل آنها به آثار هنری و رسانه‌ای
۸. اسـتفاده تولیدکنندگان داخلی از شخصیت‌های خارجی برای کاهش هزینه و افزایش فروش
